با سلام

دوست گرامی

علت اینکه خداوند در این آیه فرموده است در صورت تنازع به خدا و رسول رجوع کنید بخاطر این است:
اوّلاً: این بدان جهت است که حقّ تشریع تنها برای خدا و رسول است نه اولی الامر، لذا در موارد نزاع در شریعت اسلامی باید به این دو مراجعه نمود؛ چون که اولی الامر قانون گذار و مشرّع نیستند، لذا در حل نزاع به آنان ارجاع داده نشده است. چنانکه از امام باقر ـ علیه السلام ـ در مورد آیه «اطیعواالله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم» چنین نقل شده است که فرمودند: «هی فی علی و فی الائمه جعلهم الله مواضع الانبیاء غیر انهم لا یحلون شیئا و لا یحرمونه»‌یعنی: «این آیه در مورد حضرت علی ـ علیه السلام ـ و ائمه ـ علیه السلام ـ است که خدا آنان را به جای پیامبران قرار داده، جز اینکه ایشان چیزی را حلال یا حرام نمی‌کنند{تفسیر العیاشی ؛ ج‏۱ ؛ ص۲۵۲}»
ثانیاً: گاهی اختلاف و نزاع در مصداق «اولی الامر» است، که در این صورت چاره ‏ای نیست جز آن‏که برای حلّ نزاع به خدا و رسول مراجعه کرد. محمد جواد مغنیه(ره) در این خصوص می گوید: علت عدم ارجاع به آنها این است که چون نزاع ممکن است بر سر تعیین خود اولی الامر باشد ـ چنانکه واقع شد ـ بنابراین ارجاع به آنها بی‌فایده است.، {التفسیر الکاشف، (بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ چهارم، ۱۹۹۰ م)، ج ۲، ص ۳۶۴ } یعنی اگر بر سر تعیین اولی‌الامر نزاع داشتید به خدا و رسول مراجعه کنید و از پیش خود اولی الامر تعیین نکنید؛ که این معنا با سیاق آیه نیز متناسب است که «و ان تنازعتم» بعد از «اولی الامر منکم» آمده است

ثالثا: مرحوم علامه طباطبایی معتقدند: خدا در این آیه به مسلمانان دستور داده تا در هنگام نزاع در اموری که اولی الامردر آن استقلال ندارند و رفع نزاع به دست آنها نیست، به خدا (قرآن) و رسول (سنّت او) مراجعه کنند تا رفع نزاع شود.المیزان فی تفسیر القرآن، همان، ج ۴، ص ۴۰۱ – ۴۰۲.

بنابراین با توجه به اینکه خدا با حکم تشریعی اطاعت از اولی الامر را به جهت عصمت‌شان در ردیف اطاعت از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) قرار داده، لازمه این امر این است که آنها هرچند مشرّع نیستند اما سخنان‌شان، خبر از قرآن و سنت نبوی است؛ پس لازم است علاوه بر امور اجرایی، در هنگام نزاع در احکام کلی اسلام نیز به آنان مراجعه شود تا آنان حکم واقعی را از طرف خدا و پیامبر (ص) ( نه استقالالی) بیان کنند:؛ چنانکه پیامبر (ص) می‌فرمایند: «شرکای من کسانی هستند که خدا آنها را قرین خود و من کرده و در مورد آنها نازل کرده این آیه را «یا ایها الذین...» و بعد می‌فرماید: «فان خفتم تنازعاً فی أمرنا فارجعوا الی الله و الرسول و اولی الامر»، اگر از نزاع در مورد چیزی ترسیدید، آن را به خدا و رسول و اولی الامر بازگردانید.» شواهد التنزیل،‌همان، ج ۱، ص ۱۹۸
موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات