باسلام

دوست گرامی؛ در تفسیر نورالثقلین ذیل این آیه روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده و آن را توضیح داده است:

«عبد الله بن سنان عن أبى عبد الله علیه السلام قال: إذا کان یوم القیامة وکلنا الله بحساب شیعتنا فما کان لله سألنا الله ان یهبه فهو لهم و ما کان لنا فهو لهم ثم قرء ابو عبد الله علیه السلام: إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ ؛ عبدالله بن سنان از امام صادق علیه السلام نقل می کند که ایشان فرمودند: روز قیامت خداوند حساب شیعیان را به ما موکول می کند آنچه از حق خداوند بر گردن آنهاست از خدا می خواهیم آنها را ببخشد و آنچه از حقوق ما بر ذمه آنهاست برای خودشان قرار می دهیم سپس حضرت این آیه را خواندند».

باید این نکته را بیان داشت که اینگونه روایات نظر به جنبه استقلالی ندارند تا مشکل داشته باشد اگر می گوید شما بسوی ما بر می گردید و حساب شما با ماست یعنی ما کارگزاران و دست اندر کاران الهی برای حسابرسی و مراجعه مردم هستیم نه اینکه ما در مقابل خداوند قرار داریم. آنچه مشکل دارد این است که ما واسطه ها و کارگزاران را مستقل بدانیم. در خود آیات پایانی سوره غاشیه هم اگر دقت شود خواهیم دید که خداوند می فرماید: «إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ » (غاشیه/۲۵و۲۶) و از ضمیر جمع استفاده کرده است که نظر به همین واقعیت دارد در مقابل خداوند در آیه «انا لله و انا الیه را جعون» (بقره/۱۵۶) ضمیر مفرد به کار برده است. جمع این آیات و روایات همین اعتقاد شیعه است که معصومین علیهم السلام کارگزاران الهی در این امور هستند و هر گاه خداوند ضمیر مفرد به کار می برد جنبه استقلالی را در نظر گرفته و هر گاه ضمیر جمع به کار می برد نظر به کارگزاران خود هم داشته است.

توضیح دیگر اینکه معصومین علیهم السلام اسوه و الگوی کامل بشری اند و آنها در حقیقت صاحبان اصلی حکومت و خلافت و رهبری جامعه اند ولی ظالمان و دشمنان در طول تاریخ مردم را با طرفندهای مختلف از آنها دور داشته و معصومین علیهم السلام را از رسیدن به این حق باز داشته اند ولی خداوند در حکومت جهانی این حق را به اهلش باز می گرداند و آنجاست که مردم دوباره به این حقیقت می رسند که تنها این ذوات مقدس و نمایندگان الهی هستند که می توانند عینیت واقعی از یک حکومت جهانی اسلامی و الهی را در زمین پیاده کنند و رفاه و امنیت و دین و انسانیت و ... به معنای واقعی آن در زمین پیاده شود اینجاست که مردم بعد از قرنها، حق ائمه را می شناسند و به آنها مراجعه می کنند و در روز حساب هم خداوند طبق احادیث مختلف آنها را میزان قرا داده و به حساب بندگان بر اساس آن الگوهای خود رسیدگی می کند لذا ممکن است این فقره از زیارت به این معنا اشاره داشته باشد.

آیت الله جوادی آملی حفظه الله در این مورد اضافه نموده اند که تمام موجوادات امکانی در حشر اکبر به طرف پروردگارشان رجوع می کنند اما همه به نقطه پایانی بار نمی یابند بلکه به وسائط می رسند. (ادب فنای مقربان، ج۶، ص۳۸۴)

جهت توضیحات بیشتر در این مورد ر.ک: ادب فنای مقربان الهی، آیت الله جوادی آملی، جلد ۶ ذیل همین فقره از زیارت جامعه کبیره.

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات

(۱)