با سلام

دوست گرامی

با صرف نظر از سند این روایات که برخی ضیعف هستند باید بگوییم : علمایی که این روایت را نقل کرده‌اند خود، روایات مربوط به کراهت روزه روز عاشورا را نیز بلافاصله نقل کرده و طریقه جمع بین آن دو را نیز بر فرض قبول این روایت چنین گفته‌اند که مقصود از روزه ، امساک است (همان که در مفاتیح نیز امده است) و نه روزه مصطلح ؛ همانطور که در بعضی روایات نیز به این اشاره شده و فرموده‌اند حتی اگر چیزی خورده بودی و بعد متوجه شدی آن روز عاشورا است ،‌دیگر چیزی نخور

علامه مجلسی روایتی را در این خصووص چنین نقل کرده است:

أَقُولُ رَوَى الشَّیْخُ فِی الْمِصْبَاحِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ فَأَلْفَیْتُهُ کَاسِفَ اللَّوْنِ ظَاهِرَ الْحُزْنِ وَ دُمُوعُهُ تَنْحَدِرُ مِنْ عَیْنَیْهِ کَاللُّؤْلُؤِ الْمُتَسَاقِطِ فَقُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مِمَّ بُکَاؤُکَ لَا أَبْکَى اللَّهُ عَیْنَیْکَ فَقَالَ لِی أَ وَ فِی غَفْلَةٍ أَنْتَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع أُصِیبَ فِی مِثْلِ هَذَا الْیَوْمِ قُلْتُ یَا سَیِّدِی فَمَا قَوْلُکَ فِی صَوْمِهِ فَقَالَ لِی صُمْهُ مِنْ غَیْرِ تَبْیِیتٍ وَ أَفْطِرْهُ مِنْ غَیْرِ تَشْمِیتٍ وَ لَا تَجْعَلْهُ یَوْمَ صَوْمٍ کَمَلًا وَ لْیَکُنْ إِفْطَارُکَ بَعْدَ صَلَاةِ الْعَصْرِ بِسَاعَةٍ عَلَى شَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ فَإِنَّهُ فِی مِثْلِ ذَلِکَ الْوَقْتِ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْمِ تَجَلَّتِ الْهَیْجَاءُ عَنْ آلِ رَسُولِ اللَّهِ

مصباح از عبد اللَّه بن سنان نقل میکند که گفت: من در روز عاشورا بحضور حضرت امام جعفر صادق علیه السلام مشرف شدم و آن بزرگوار را دیدم که رنگش تغییر نموده و اشکهایش نظیر لؤلؤ از چشمان مقدسش فرو میریزد، من گفتم: یا بن رسول اللَّه براى چه گریانى؟ خدا چشمان تو را گریان نکند! در جوابم فرمود: مگر تو غافلى، آیا نمیدانى که حسین بن على علیه السلام در یک چنین روزى دچار مصیبت گردید. گفتم: اى آقاى من، روزه گرفتن روز عاشورا چه صورت دارد؟ فرمود: روزه بگیر، ولى شب نیت آن را نکن. افطار کن ولى نه از روى شماتت. یک روز کامل را روزه نگیر: بلکه یک ساعت ابعد از نماز ظهر یک شربت آب بیاشام، زیرا در یک چنین وقت بود که جنگ و جدال از آل رسول دست برداشت‏

بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏۴۵ ؛ ص۶۳

مرحوم شیخ طوسی در یک باب ، بعد از نقل روایت در خصوص روزه عاشورا ، و نیز روایات مربوط به کراهت روزه روز عاشورا می فرمایند :

فالوجه فی هذه الأحادیث ان من صام یوم عاشورا على طریق الحزن بمصاب رسول الله صلى الله علیه وآله والجزع لما حل بعترته فقد أصاب ، ومن صامه على ما یعتقد فیه مخالفونا من الفضل فی صومه والتبرک به والاعتقاد لبرکته وسعادته فقد أثم واخطا .

وجه در این روایات این است که کسی که روز عاشورا را به روش حزن برای رسول خدا (ص) و بی‌تابی برای آنچه به خاندانش رسیده است بگیرد ، راه درست را رفته است ، و هرکس آن را به روشی که مخالفین اهل بیت می‌گیرند که روزه این روز را با فضیلت دانسته و به آن تبرک می‌کنند و اعتقاد به برکت و سعادت آن دارند ، اشتباه کرده و گناه نموده است . تهذیب الأحکام - الشیخ الطوسی - ج ۴ ص ۳۰۲

همچنین این روایات حمل بر تقیه می شود همچنانکه مجلسی گوید:

تمسعدة بن صدقة، عن أبی عبد الله عن أبیه علیهما السلام أن علیا علیه السلام قال: صوموا العاشوراء، التاسع‏ و العاشر فإنه یکفر ذنوب سنة و غیره من الأخبار (فمحمولة) على التقیة أو على الصوم حزنا أو الإمساک من غیر نیة الصوم إلى العصر کما

مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط – القدیمة مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور - قم، چاپ: دوم، ۱۴۰۶ ق. ج‏۳ ؛ ص۲۴۸

همچنین از آنجا این روایات موافق عامه است لذا به آنها عمل نمی شود فیض کاشانی در این باره گوید:

الوافی ؛

حمل فی التهذیبین أخبار الکراهة على ما إذا کان على وجه التبرک به فأما إذا کان على طریق الحزن بمصاب رسول اللَّه ص و الجزع لما حل بعترته ع فلا بأس.

أقول بل الأولى ترک صیامه على کل حال لأن الترغیب فی صیامه موافق للعامة مسند إلى آبائهم ع و هذا من أمارات التقیة فینبغی ترک العمل به و لأن صیامه متروک بصیام شهر رمضان و المتروک بدعة و لأن حدیث کثیر النواء یدل على برکته دون صیامه فی شرعنا و هو یخالف تأویل التهذیبین فیه.

و لأنه یدل على أن ولادة الخلیل ع کانت فیه مع أنه قد مضى أنها

کانت فی أول یوم من ذی الحجة أو فی خمس و عشرین من ذی القعدة على أن کثیرا کان بتریا عامی

فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على علیه السلام - اصفهان، چاپ: اول، ۱۴۰۶ ق. ج‏۱۱ ؛ ص۷۶

بنابراین از آنجا که روز عاشوراء را روز مصیبت و حزن و اندوه و گریه است لذا هر‌گونه عملی که در آن شائبه شادی و یا فرح و سرور را به دنبال داشته باشد جایز نیست

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات