باسلام

دوست گرامی

در برخی از نسخه های مصباح المتهجد متن مورد نظر آمده است و در برخی دیگر نیامده که یقیناً دست کاری ناسخین بوده و یا ناظر به زمان تقیه است چنانکه نقل شده در زمان یکی از خلفای عباسی، شیخ طوسی (ره) را سعایت کردند که ایشان در کتاب مصباح المتهجد خلفاء را لعن کرده است. ایشان را آوردند و آماده کرده بودند تا بالای دار بفرستند. گفت: برای چه مرا دار می‌زنید؟ گفتند:

مراد از «خص أول ظالم باللعن منی و ابدأ به أولا ثم الثانی و الثالث و الرابع» کیست؟

گفت: مراد من از اولین ظالم، قابیل است که حضرت هابیل (علیه السلام) را کشت و مراد از دومی، کسی است که حضرت زکریا (علیه السلام) را به قتل رساند و مراد از سومی، کسی است که ناقه صالح را پی کرد و مراد از چهارمی هم کسی است که حضرت علی (علیه السلام) را کشت.

(الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، مقدمةج‏۱، ص: ۱۴و ابن طاووس، على بن موسى - شهیدى گلپایگانى، محمد باقر، برنامه سعادت (ترجمه کشف المحجة لثمرة المهجة)، ص۱۶۱، مرتضوى - تهران، چاپ: اول، بى تا. او بنقل از کتاب تنقیح المقال مرحوم ممقانى‏) این جریان هم بر حال تقیه دلالت دارد و هم بر اینکه در کتاب مصباح چنین چیزی بوده است. ثانیاً خوب است بدانیم که در همین زمان شیخ طوسی بوده است که سلاجقه متعصب به حکومت می رسند و بسیاری از ظلمها را علیه شیعه بکار می برند و کتابخانه شیخ طوسی (ره) را آتش می زنند.

اما اینک نظر شما را به سخنان آیت الله مکارم شیرازی(دام ظله) در مفاتیح نوین ذیل این زیارت جلب می کنم:

بعضی می گویند: جمله های اوّلاً ثم الثانی و الثالث و الرابع در نسخه خطی مصباح المتهجد مربوط به قرن ششم(۵۰۲ق) موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی و نسخه مصباح الصغیر شیخ(که برگزیده مصباح المتهجد است) و مربوط به قرن ششم و آن هم در آستان مقدس رضوی موجود می باشد، وجود ندارد. ولی باید توجه داشت که جمله های فوق در چند نسخه مهم و معتبر دیگرمصباح المتهجد و مصباح الصغیر موجود است:

۱. نسخه قدیمی و خطی مصباح المتهجد که تاریخش به زمان شیخ طوسی(قرن پنجم) بر می گردد و در کتابخانه مسجد اعظم قم (به شماره۳۹۴) موجود است و در صفحه اول آن نوشته شده است: «نسخه زمان مؤلف»

۲.نسخه ابن ابی الجواد که در کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی ره(به شماره۶۸۳۷) موجود است؛ وی می نویسد: این نسخه را با نسخه ای که در اختیار نوه ابن شهر آشوب بوده است، مقابله کردم و نوه ابن شهر آشوب گفته است که من از جدم(ابن شهر آشوب) شنیدم که این نسخه ای است که آن را بر شیخ طوسی خوانده ام. در این نسخه نیز جملات فوق قرار دارد.

۳.مرحوم سید بن طاووس هم در مصباح الزائر این زیارت را به همین کیفیت نقل کرده است و پس از آن می گوید: من آن را از مصباح الصغیر شیخ نقل می کنم. (مصباح الزائر/۲۷۸)

۴. در بحار الانوار که مستقیماً از مصباح المتهجد نقل کرده است این فقرات موجود است که این نشان می دهد در نسخه موجود نزد علامه مجلسی نیز جملات فوق بوده است. (بحار/۹۸/۲۹۶)

این فقرات منافاتی با مساله وحدت ندارد. نظر مراجع را در مورد این فقره در مطلب «استفتایی از مراجع پیرامون زیارت عاشورا» بخوانید.

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات

(۱)