دوست گرامی جناب آقای محمد عزیز سلام ! خیلی ممنون از این که اصل فتوای ایشان را در باره حکم استمناء ذکر کرده اید ؛ هر چند که بهتر بود آدرس دقیق فتوی را نیز ذکر می کردید ؛ اما بین حرمت استمناء و این که در ماه رمضان ، روزه را باطل می کند یا نه ، فرق اساسی وجود دارد ، ممکن است که البانی اصل استمناء را حرام بداند ؛ اما این که وی استمناء را مبطل روزه نمی دانسته است ، قطعی است و در کتاب های خود به آن تصریح کرده است . وی در کتاب تمام المنة می نویسد :

ومن ( ما یبطل الصیام ) قوله : " الاستمناء ( إخراج المنی ) سواء أکان سببه تقبیل الرجل لزوجته أو ضمها إلیه أو کان بالید فهذا یبطل الصوم ویوجب القضاء "

قلت : لا دلیل على الإبطال بذلک وإلحاقه بالجماع غیر ظاهر ولذلک قال الصنعانی : " الأظهر أنه لا قضاء ولا کفارة إلا على من جامع وإلحاق غیر المجامع به بعید "

وإلیه مال الشوکانی وهو مذهب ابن حزم فانظر " المحلى " ( ۶ / ۱۷۵ - ۱۷۷ و۲۰۵ )

ومما یرشدک إلى أن قیاس الاستمناء على الجماع قیاس مع الفارق أن بعض الذین قالوا به فی الإفطار لم یقولوا به فی الکفارة قالوا : " لأن الجماع أغلظ والأصل عدم الکفارة "

انظر " المهذب " مع " شرحه " للنووی ( ۶ / ۳۶۸ )

فکذلک نقول نحن : الأصل عدم الأفطار والجماع أغلظ من الاستمناء

تمام المنة فی التعلیق على فقه السنة ، محمد ناصر الدین الألبانی ، ج۱ ، ص۴۱۸ ، الناشر : المکتبة الإسلامیة ، دار الرایة للنشر ، الطبعة : الثالثة &ndash ۱۴۰۹ ، عدد الأجزاء : ۱

از چیزهایی که روزه را باطل می کند ، استمناء است که به معنای بیرون آوردن منی است که امکان دارد با بوسیدن همسر و یا در بغل گرفتن وی عمل خارج شدن منی صورت گیرد . همچنین شخصی با دست خودش کاری بکند که از وی منی خارج شود، این ها روزه را باطل می کند و قضای آن نیز واجب می شود .

می گویم : دلیلی بر باطل شدن روزه و یا خارج شدن منی به وسیله بوسیدن و غیر آن وجود ندارد و از طرفی این گونه خارج ساختن منی را در حکم جماع دانستن ، ظاهراً درست نباشد و به همین دلیل صنعانی گفته است : قضا و کفاره روزه بر کسی واجب است که جماع کند ، و ملحق نمودن غیر صورت جماع به جماع صحیح نمی باشد .

شوکانی به همین قول تمایل پیدا کرده و مذهب ابن حزم نیز همین بوده است .

در توجیه باطل نشدن روزه به وسیله استمناء می گوییم :

اصل در استمناء این است که روزه را باطل نمی کند ؛ همان گونه که جماع شدیدتر از استمناء گفته شده است روزه را باطل می کند ؛ ولی کفاره ندارد ؛ پس قیاس این دو صحیح نمی باشد .

و بعد در رد قول رافعی که قائل به مبطل بودن استمناء بوده است می گوید :

أضف إلى ذلک مخالفتهم لبعض الآثار الثابتة عن السلف فی أن المباشرة بغیر جماع لا تفطر ولو أنزل وقد ذکرت بعضها فی " سلسلة الأحادیث الصحیحة " تحت الأحادیث ( ۲۱۹ - ۲۲۱ ) ومنها قول عائشة رضی الله عنها لمن سألها : ما یحل للرجل من امرأته صائما ؟ قالت : " کل شئ إلا الجماع "

أخرجه عبد الرزاق فی " مصنفه " ( ۴ / ۱۹۰ / ۸۴۳۹ ) بسند صحیح کما قال الحافظ فی " الفتح " واحتج به ابن حزم

... قال المصطفى صلى الله علیه و سلم : " إن الجماع یفطر الصائم " والنبی المصطفى صلى الله علیه و سلم قد دل بفعله على أن المباشرة التی هی دون الجماع مباحة فی الصوم غیر مکروهة "

همان ، ص۴۱۹ .

این مطلب نیز باید اضافه شود که مبطل بودن استمنناء ، با روایاتی که از گذشتگان ثابت شده است ، مخالفت دارد که اگر اخراج منی از غیر روش نزدیکی و جماع باشد ، روزه را باطل نمی کند . به این سخن عائشه توجه کنید که شخصی از او سؤال کرد : برای مرد که روزه است ، چه چیزی از همسرش برای وی جایز و حلال است ؟ در پاسخ گفت : همه چیز حلال است ؛ مگر نزدیکی و جماع .

این روایت را ابن أبی شیبه با سند صحیح در مسندش نقل کرده ؛ چنانچه ابن حجر در فتح الباری به صحت آن اعتراف کرده و ابن حزم نیز بر طبق آن فتوی داده است .

... مصطفی (ص) فرموده است : "جماع روزه را باطل می کند " ؛ ولی عمل پیامبر خدا ثابت می کند که تماس با همسر ، غیر از حالت جماع در ماه رمضان جایز است و مکروه نمی باشد .

والسلام علی من اتبع الهدی

گروه پاسخ به شبهات