با سلام
دوست گرامی
روایت در خصوص اینکه فدک را پیامبر صلی الله علیه و آله به حضرت زهرا علیها السلام هبه کردند، فراوان و در حد مستفیض است لذا نیاز به بررسی سند ندارد
تا آنجا که علامه مجلسی بعد از نقل چندین روایت در این خصوص اعتراف به فراوانی روایت می کند:
روى ابن بابویه مرفوعا إلى أبی سعید الخدری، قال: لما نزلت: فآت ذا القربى حقه‏ قال رسول الله صلى الله علیه و آله: یا فاطمة! لک فدک.
و فی روایة أخرى عن أبی سعید مثله.
و عن عطیة قال: لما نزلت: فآت ذا القربى حقه‏ «۴»، دعا رسول الله صلى الله علیه و آله فاطمة علیها السلام فأعطاها فدک‏.
و عن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب (ع) قال: أقطع رسول الله صلى الله علیه و آله فاطمة علیها السلام فدک.
و عن أبان بن تغلب، عن أبی عبد الله علیه السلام قال: قلت: کان‏ رسول الله صلى الله علیه و آله أعطى فاطمة (ع) فدک؟ قال: کان رسول الله صلى الله علیه و آله وقفها، فأنزل الله تبارک و تعالى: فآت ذا القربى حقه‏ فأعطاها رسول الله صلى الله علیه و آله حقها. قلت: رسول الله (ص) أعطاها؟
قال: بل الله تبارک و تعالى أعطاها.
و قد تظاهرت الروایة من طرق أصحابنا بذلک، و ثبت أن ذا القربى: علی و فاطمة و الحسن و الحسین علیهم السلام
بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏۲۹ ؛ ص۲۰۵
در منابع اهل سنت نیز این مطلب به وفور نقل شده است
در مسند ابویعلی روایتی چنین آمده است: قرأت على الحسین بن یزید الطحان هذا الحدیث فقال هو ما قرأت على سعید بن خثیم عن فضیل عن عطیة عن أبی سعید قال لما نزلت هذه الآیة ) وآت ذا القربى حقه ( الإسراء دعا النبی صلى الله علیه وسلم فاطمة وأعطاها فدک .مسند أبی یعلى ج ۲ ص ۳۳۴
البته در منابع اهل سنت نیز آمده است که فدک در دست فاطمه (ع) بود و ابوبکر آمد و آن را گرفت
حدثنا محمد بن عبد الله بن الزبیر قال حدثنا فضیل بن مرزوق قال حدثنی النمیری بن حسان قال قلت لزید بن علی رحمة الله علیه وأنا أرید أن أهجن أمر أبی بکر إن أبا بکر رضی الله عنه انتزع من فاطمة رضی الله عنها فدک
تاریخ المدینة المنورة ، أبو زید عمر بن شبة النمیری البصری الوفاة: ۲۶۲هـ ، دار النشر : دار الکتب العلمیة - بیروت - ۱۴۱۷هـ-۱۹۹۶م ، تحقیق : علی محمد دندل ویاسین سعد الدین بیان ج ۱ ص ۱۲۴
الصواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة ج ۱ ص ۱۵۷
اما در خصوص روایت الانبیاء لم یورثوا باید بگوییم :
منظور از این روایت این است که پیامبران برای علما علم را میراث گذاشتند؛ چون میراث مادی پایدار نیست اما میراث علمی نابود نمی شود و از بین نمی رود. علما از این جهت میراث دار پیامبرانند، این مسئله کاملاً روشن است، مادامی که حیات استمرار دارد علم مورد نیاز انسان و سرمایه دانشمندان است.و این که ارث نگذاشتن درهم و دینار از سوی انبیاء برای علما و دانشمندان دلیل بر نفی ارث گذاشتن انبیاء برای فرزندان و بستگانشان نیست
ملا محمد صالح مازندرانی در " شرح اصول الکافی " ج ۲ ص ۲۶ در شرح این چنین می گوید :
هذا ینافی ظاهرا ما دل من الآیات والروایات على إیراثهم. والجواب: أن المراد أن الأنبیاء لم یکن من شأنهم وعاداتهم جمع الأموال والأسباب کما هو شأن أبناء الدنیا، وهذا لا ینافی إیراثهم ما کان فی أیدیهم من الضروریات کالمساکن والمرکوب والملبوس ونحوها .
این سخن ظاهرا در تنافی با ظاهر آیات و روایاتی که در باب ارث گذاشتن پیامبران می باشد و جواب این است که – مراد روایت این چنین است که - شان و عادت انبیاء بر جمع کردن اموال و اسباب آنچنان که شان و شئونات ابناء دنیا ( دنیا پرستان) می باشد نیست و این امر تنافی ارث گذاشتن آنها از آنچه که از ضروریات در نزدشان بوده همانند خانه و مرکب و لباس و غیره نمی باشد
بنابراین موضوع این روایت همانا بحث ارث علما از پیامبران می باشد که الزاما در نفی و اثبات بحث ارث بردن ورثه پیامبران ( همانند خانواده و ارحام و خویشان ) نیست زیرا جمله " إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُوَرِّثُوا دِینَاراً وَ لَا دِرْهَماً " میان دو جمله ذیل است : إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ و وَ لَکِنْ وَرَّثُوا الْعِلْمَ
در خصوص اینکه چرا حضرت علی علیه اسلام فدک را بر نگرداند ، دلائل متعددی دارد از جمله این دلائل این است که مردم چون با سنت های خلفای قبلی انس گرفته بودند و وقتی حضرت علی علیه السلام می خواست سنت غلط و یا بدعت آنها را از بین ببرد، شروع به اعتراض و اغتشاش می کردند همچنانکه در جریان نماز تراویح این اتفاق افتاد و گفتند حضرت خواست این بدعت را بردارد گفتند واعمراه
لذا حضرت در این خصوص همان کاری را کردند که پیامبر (ص) در جریان خانه کعبه انجا دادند خواستند در کعبه تغییری ایجاد کنند اما چون از دین مردم و بر گشتن آنها به عصر جاهلیت ترسیدند لذا این کار را ترک کردند حضرت در نظر داشت دیوار را داخل کعبه کند و در کعبه را به زمین بچسباند که خوف داشت انجام نداد
در صحیح بخاری آمده است:
حدثنا مُسَدَّدٌ حدثنا أبو الْأَحْوَصِ حدثنا أَشْعَثُ عن الْأَسْوَدِ بن یَزِیدَ عن عَائِشَةَ رضی الله عنها قالت سَأَلْتُ النبی صلى الله علیه وسلم عن الْجَدْرِ أَمِنَ الْبَیْتِ هو قال نعم قلت فما لهم لم یُدْخِلُوهُ فی الْبَیْتِ قال إِنَّ قَوْمَکِ قَصَّرَتْ بِهِمْ النَّفَقَةُ قلت فما شَأْنُ بَابِهِ مُرْتَفِعًا قال فَعَلَ ذلک قَوْمُکِ لِیُدْخِلُوا من شاؤوا وَیَمْنَعُوا من شاؤوا وَلَوْلَا أَنَّ قَوْمَکِ حَدِیثٌ عَهْدُهُمْ بِالْجَاهِلِیَّةِ فَأَخَافُ أَنْ تُنْکِرَ قُلُوبُهُمْ أَنْ أُدْخِلَ الْجَدْرَ فی الْبَیْتِ وَأَنْ أُلْصِقَ بَابَهُ بِالْأَرْضِ
صحیح البخاری ج ۲ ص ۵۷۳
در صحیح مسلم نیز آمده است پیامبر می خواست گنجهای کعبه را در راه خدا انفاق کند اما بخاطر اینکه مردم تازه از جاهلیت در آمده بودند و احتمال بر گست آنها باز به دوران جاهلیت و کفر بود لذا ترک کرد
عُمَرَ یقول سمعت عَبْدَ اللَّهِ بن أبی بَکْرِ بن أبی قُحَافَةَ یحدث عَبْدَ اللَّهِ بن عُمَرَ عن عَائِشَةَ زَوْجِ النبی صلى الله علیه وسلم أنها قالت سمعت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم یقول لَوْلَا أَنَّ قَوْمَکِ حَدِیثُو عَهْدٍ بِجَاهِلِیَّةٍ أو قال بِکُفْرٍ لَأَنْفَقْتُ کَنْزَ الْکَعْبَةِ فی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَجَعَلْتُ بَابَهَا بِالْأَرْضِ ولادخلت فیها من الْحِجْرِ
صحیح مسلم ج ۲ ص ۹۶۹
در خصوص فدک نیز حضرت علی علیه السلام همان کاری را کرد که پیامبر صلی الله علیه و آله انجام داد
در منابع اهل سنت نیز در خصوص فدک اشاره شده است که حضرت بخاطر تقیه و بخاطر ترس از اینکه مردم نگویند مخالفت ابوبکر و عمر شد، لذا فدک را پست نگرفت
والله یکره أن یدعى علیه خلاف أبی بکر وعمر رضی الله عنهما
تاریخ المدینة المنورة ، اسم المؤلف: أبو زید عمر بن شبة النمیری البصری الوفاة: ۲۶۲هـ ، دار النشر : دار الکتب العلمیة - بیروت - ۱۴۱۷هـ-۱۹۹۶م ، تحقیق : علی محمد دندل ویاسین سعد الدین بیان ج ۱ ص ۱۳۵
درباره روایت امام صادق علیه السلام درباره صحابه نیز باید بگوییم مراد امام تمام صحابه نیستند بلکه صحابه برگزیده مراد است همچنانکه در دعایی از حضرت آمده است:
.... اللهم ، فیک ، لا أعظم منک ، یافاعل الکل ، صل على محمد عبدک ورسولک ، وعلى آله وأصحابه المنتجبین ....
الصحیفة الصادقیة ، شیخ باقر الشریف القرشی، الطبعة الاولى ۱۴۱۰ ه‍ - ۱۹۸۹ م‍ دار الاضواء للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت ، ص ۲۴۸، دعای دهم : دعاؤه الفلسفی الذی علمه لجابر من الادعیة الفلسفیة الجامعة، للامام الصادق.
لذا از آنجا که در قرآن اشاره شده است که در بین صحابه، منافق و فاسق بودند معنی ندارد که امام بر خلاف قرآن سخن بگوید مرادش همه صحابه باشد!!!!
موفق باشید
گروه پاسخ به شبهات