با سلام

دوست گرامی

برای فهم این آیات باید به آیات دیگر قرآن نیز دقت کرد بعد درباره آن قضاوت کرد و مراد از آیه را فهمید در آیات دیگر قران بیان شده است که خداوند ابتداء همه مخلوقات را هدایت کرده است: ربّنا الّذی أعطی کلّ شی‏ء خلقه ثم هدی.(طه ۵۰) این آیه با صراحت می‏ گوید خداوند همه مخلوقات خود را هدایت می‏کند و در باره انسان در آیات دیگر تأکید کرده است که :و نفسٍ و ما سوّیها فألهما فجوریها و تقویها؛(شمس ۶ و ۷) قسم به نفس انسان و آن که او را نیکو آفرید و خوبی‏ها و بدی‏ها را به او الهام کرد

و یا در آیه دیگر آمده است إنّا هدیناه السبیل إمّا شاکراً و إمّا کفوراً.(دهر ۳)
از این آیات و دیگر آیات می ‏توان استنباط کرد که خداوند هدایت انسان‏ها از طریق فطرت یا راهنمایی‏ های انبیاء، در نظام خلقت را امری مسلّم دانسته است. پس اگر چنین است، باید گفت که بنابر تصریح آیات خداوند هیچ انسانی را بدون هدایت رها نکرده است

با توجه به این مشخص می شود که این طور نیست که خداوند کسی را بدون هدایت رها کرده باشد اما اینکه چرا در برخی از آیات فرموده است هرکس را بخواهد هدایت و هر کس را بخواهد گمراه می کند، با دقت در این آیات فوق و دیگر آیات مشخص می شود که مراد معنای خاصی ارداه شده است یعنی اگر کسی هدایت ابتدایی خداوند را پذیرا شد و کفران نعمت نکرد، خدا نعمت‏های دیگر و بالاتری در زمینه هدایت را نصیب او می‏کند، چنان که اگر کسی قدر هدایت‏ های ابتدائی را ندانست و از روی لجاجت و کفر از هدایت ابتدایی بهره نبرد و راه ضلالت را پیمود، خداوند از هدایت‏ های بالاتر او را محروم می‏کند و توفیق پیمودن مسیر سعادت را از او سلب می‏نماید و بر دل و قلب او مُهر می‏زند. روشن است که اضلال الهی از آن جا که با سوء اختیار شخص بوده است، هیچ نقصی را متوجه حکمت الهی نمی‏کند. این برداشت از آیات مذکور هماهنگ با آیات فراوان دیگری است که به انسان‏ها هشدار می‏دهد که اگر به سوی خدا بیایید، خداوند هدایت و نورانیت شما را زیادتر می‏کند اما اگر از او دور شوید و او را فراموش کنید و راه هدایت را نپیمایید، او هم شما را در مسیر ضلالت به حال خود رها می‏کند.
بنابراین چون خداوندخالق این جهان وقوانین حاکم بر ان است و اثر بخشی هر کاری اعم از خوب و بد از خداوند است لذا در این آیاتی که شما ذکر کردید هدایت و ضلالت را به خود نسبت داده است.در واقع زمینه هدایت وضلالت را ما با اختیار فراهم می کنیم .

و این طور نیست که خدا هرکس را دلش بخواهد هدایت و هرکس را دلش بخواهد گمراه می کند بلکه این هدایت بستگی به اعمال خود انسانها دارد همچنانکه آمده است اگر کسی ایمان داشته باشد و اعمال صالح انجام بدهد، خدا هدایت می کند

إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدیهِمْ رَبُّهُمْ بِإیمانِهِمْ تَجْری مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فی‏ جَنَّاتِ النَّعیم‏.یونس ۹

و یا اگر به آیات الهی ایمان نداشته باشد هدایت نمی شود
إِنَّ الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ لا یَهْدیهِمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیم‏.النحل : ۱۰۴

اگر در همان آیه : یُضِلُّ بِهِ کَثیراً وَ یَهْدی بِهِ کَثیراً وَ ما یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقین . بقره ۲۶ دقت کنید بعد از اینکه یضل گفت فرمود فاسقان را هدایت نمی کند که نشان از این دارد که توفیق هدایت خداوند بستگی به رفتار و اعمال انسانها دارد

بنابراین همان خدایی که فرمود هر که را بخواهم هدایت می‌کنم و هر که را بخواهم گمراه می‌نمایم، به صراحت بیان نمود که چه کسانی را هدایت و چه کسانی را گمراه می کند

در آیات دیگر نیز چنین است اگر به کسی حکمت می دهد این طور نیست که بدون دلیل خدا به کسی بخواهد عنایت کند و دیگری را محروم کند بلکه باید زمینه نیز در انسان باشد

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات