باسلام

دوست گرامی؛ در مورد سوال اول شما آیت الله مکارم می فرمایند: «بسیارى سؤال مى ‏کنند که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله قبل از بعثت چه آیینى داشته است، در حالى که هنوز آیین اسلام نازل نشده بود؟
گاه گفته مى ‏شود او بر آیین شیخ الانبیاء، ابراهیم خلیل علیه السلام بود. این سخن از یک نظر صحیح است و آن اینکه حضرت، موحد و یگانه‏ پرست بود و یگانه ‏پرستى از بارزترین ویژگیهاى آیین ابراهیم است، هر چند همه انبیا یگانه‏ پرست بودند؛ ولى این دلیل بر آن نمى ‏شود که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در همه فروع دین، متعبّد به شریعت ابراهیم علیه السلام باشد.
از کتاب غنیه مرحوم ابن زهره بر مى ‏آید که این سؤال از آن زمان نیز مطرح بوده است، زیرا ایشان فصلى براى این مطلب که آیا پیامبر متعبّد به شریعت انبیاى پیشین بوده یا نه منعقد نموده، هر چند سخن بسیار کوتاهى در ذیل آن بیان کرده است. وى تنها به این مطلب قناعت کرده که ممکن است رسول خدا قبل از بعثت نیز به آیین خود عمل مى ‏کرده بى ‏آنکه کوچک‏ترین دلیلى بر آن ذکر کند.
در پاورقیهاى چاپ اخیر این کتاب آمده است که این مسئله از زمان سیّد مرتضى و شیخ طوسى نیز مطرح بوده و بعضى به طور سربسته گفت ه‏اند که آن حضرت پیرو آیینهاى قبل از خود بوده است و بعضى گفته‏ اند: نبوده، و بعضى توقف کرده ‏اند. از شیخ طوسى نقل شده که مى‏ گوید: اعتقاد شیعه بر این است که او قبل از نبوّت به برنامه ویژه ‏اى عمل مى ‏کرده که از طریق وحى بر او نازل مى ‏شده است، بى ‏آنکه پیرو آیین انبیاى پیشین باشد.
علامه مجلسى معتقد است که پیامبر اسلام قبل از رسالت داراى مقام نبوّت بوده گاه فرشتگان با او سخن مى‏ گفتند و صداى آنها را مى ‏شنید و گاه در رؤیاى صادقه به او الهام الهى مى ‏شد و بعد از چهل سال به مقام رسالت رسید و قرآن و اسلام رسماً بر او نازل گردید. او شش دلیل بر این معنا ذکر مى ‏کند. « بحارالانوار، جلد ۱۸، صفحه ۲۷۷ به بعد.»
و چه خوب بود دانشمندان ما به خطبه قاصعه و کلام امیرالمؤمنین علیه السلام که در مورد برنامه ویژه پیامبر توسط بزرگ‏ترین فرشته الهى سخن مى ‏گوید و مى‏ فرماید: «خداوند از همان زمان که رسول خدا از شیر بازگرفته شد، بزرگترین فرشته از فرشتگان خود را مأمور او ساخت تا در طول شب و روز وى را به راههاى فضیلت و محاسن اخلاق وادار کند.
این سخن به خوبى نشان مى ‏دهد که پیامبر اکرم قبل از بعثت پیرو آیین هاى پیشین نبود، بلکه برنامه‏ اى مخصوص خود داشت که از طریق الهام فرشته بزرگ خدا به او اعلام مى ‏شد و آن حضرت مطابق این برنامه ویژه عمل مى ‏کرد.
چگونه ممکن است فرشته بزرگ الهى طرق مکارم اخلاق را به او بیاموزد؛ اما واجبات را به او نیاموزد و به این ترتیب پاسخ سؤال درباره تعبّد پیامبر به آیینهاى پیشین یا عدم آن در زمان قبل از بعثت روشن مى ‏شود. «مرحوم علامه مجلسى نیز در کتاب بحارالانوار بحثى در این زمینه دارد و معتقد است که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله قبل از بعثت نبى بود، ولى رسول نبود( جلد ۱۷، صفحه ۲۷۷- ۲۸۱) و فخر رازى نیز در کتاب المحصول( جلد ۱، صفحه ۴۲۶، چاپ دارالکتب العلمیة) بحثى در این زمینه آورده است.»

((پیام امام امیرالمؤمنین علیه‏ السلام، ج‏۷، ص: ۵۰۶))

اما در مورد سوال دوم شما؛ علت اینکه اسباب در آیه دوم الف و لام نگرفته بخاطر این است که اضافه شده است به سماوات و اسباب دوم توضیح اسباب اول است که برای تاکید آمده است.

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات

(۱)