با سلام

دوست گرامی

روایات ذکر شده را به صورت ترتیب ذکر کرده و نقد می کنیم

روایت اول با این سند به این صورت نقل شده است:

حدثنا عبد اللَّهِ حدثنی أبی ثنا محمد بن الْحَسَنِ الواسطی یعنی المزنی ثنا أبو یُوسُفَ الْحَجَّاجُ یعنی بن أبی ذئب الصَّیْقَلَ عن أبی سُفْیَانَ عن جَابِرٍ قال مَرَّ رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم بِرَجُلٍ وهو یصلی وقد وَضَعَ یَدَهُ الْیُسْرَى على الْیُمْنَى فَانْتَزَعَهَا وَوَضَعَ الْیُمْنَى على الْیُسْرَى . مسند أحمد بن حنبل ج ۳ ص ۳۸۱

در نقد این روایت می گوییم اولا: در سند این روایت شخصی است به نام ابوسفیان طلحه بن نافع که خود بزرگان اهل سنت اقرار کرده اند که او از جابر فقط چهار روایت نقل کرده است که آن هم در صحیح بخاری موجود است:

ابن حجر گوید:

أبی أیوب وفی العلل الکبیر لعلی بن المدینی أبو سفیان لم یسمع من جابر إلا أربعة أحادیث وقال فیها أبو سفیان یکتب حدیثه ولیس بالقوی وقال أبو حاتم عن شعبة لم یسمع أبو سفیان من جابر إلا أربعة أحادیث قلت لم یخرج البخاری له سوى أربعة أحادیث عن جابر و ابوسفیان از جابر نقل روایت نکرده است مگر چهار حدیث

تهذیب التهذیب ، اسم المؤلف: أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی الوفاة: ۸۵۲ ، دار النشر : دار الفکر - بیروت - ۱۴۰۴ - ۱۹۸۴ ، الطبعة : الأولىج ۵ ص ۲۴

این روایت مورد مناقشه، جزء آن چهار روایت که گفته اند از جابر نقل کرده است، نیست لذا مشخص شد که این روایت جعل شده است و اینکه این را ابوسفیان از جابر نقل کرده باشد، درست نیست البته در خصوص ابویوسف الحجاج روای دیگر نیز بین علماء در خصوص وثاقتش اختلاف است

ثانیا:اینکه در مورد این روایت گفته شده است که رجاله صحیح، این دلیل بر صحت خود روایت نیست بلکه دلالت بر وثاقت روات دارد احتمال دارد روایت مرسل نیز باشد اما چون رجال ثقه هستند، گویند رجاله صحیح

روایت دوم که سهل بن سعد نقل کرده است نیز چنین است:

حدثنا عبد اللَّهِ بن مَسْلَمَةَ عن مَالِکٍ عن أبی حَازِمٍ عن سَهْلِ بن سَعْدٍ قال کان الناس یُؤْمَرُونَ أَنْ یَضَعَ الرَّجُلُ الْیَدَ الْیُمْنَى على ذِرَاعِهِ الْیُسْرَى فی الصَّلَاةِ قال أبو حَازِمٍ لَا أَعْلَمُهُ إلا یَنْمِی ذلک إلى النبی صلى الله علیه وسلم قال إِسْمَاعِیلُ ینمی ذلک ولم یَقُلْ یَنْمِی روایت دوم: مالک از ابی حازم و او هم از سهل بن سعد نقل می کند که سهل بن سعد گفته: ما مردم دستور داده شده ایم که مرد در حال نماز دست راستش را بر روی دست چپ بگذارد.ابوحازم می گوید: مطلبی درباره این روایت نمی دانم جز اینکه به پیامبر نسبت داده شده است . اسماعیل می گوید : این مطلب نسبت داده شده است و نمی گوید خود او نسبت داده است . صحیح البخاری ج ۱ ص ۲۵۹

در این خصوص توجه به چند نکته مورد توجه است:

در روایت نقل شده است که به مردم امر می شده است که دست بسته نماز بخوانید و آن تصریح می کند به این که ((الناس یؤمرون)) و نمی گوید که پیامبر امر کرد که دست راست را روی دست چپ بگذارید

ابن رشد گوید: و ثبت أیضا أن الناس کانوا یؤمرون بذلک. به مردم به زور دستور می‌دادند که شما دست بسته نماز بخوانید. بدایة المجتهد، جلد ۱، صفحه ۱۳۱

حالا آمر چه کسی است؟ مأمورین در چه زمانی است؟ نیامده است که او پیامبر بوده امر می کرده است

أبو حازم که ناقل روایت است می‌گوید:من نمی‌توانم تشخیص بدهم که آیا واقعاً این روایت را به پیامبر نسبت می‌دهند یا به کسی دیگر.

این خیلی روشن و واضح است که این روایت مرسل است و یا به تعبیر آقایان روایت موقوف است و روایت به نبی مکرم نسبت داده نشده است. روایتی برای ما مورد قبول است که به پیامبر اکرم نسبت داده شود. حال یا قول پیامبر، یا تقریر و یا عمل آن حضرت.

اما روایت ابن خزیمه از وائل بن حجر نیز مرسل است؛ زیرا در سند روایت چنین آمده است که علقمة بن وائل از پدرش نقل کرده است درحالی که او بعد از مرگ پدرش متولد شده است و چیزی از او نشنیده است. ابن حجر در تهذیب التهذیب چنین نقل می کند:« وحکى العسکری عن بن معین أنه قال علقمة بن وائل عن أبیه مرسل ابن معین گفته است نقل علقمه از پدرش مرسل است . تهذیب التهذیب ج ۷ ص ۲۴۷ .

روایاتی که در خصوص دست بسته نماز خواندن در کتب اهل سنت نقل شده است ، مورد قبول حتی خود علمای اهل سنت نیز نبوده است

إبن رشد که از شخصیت‌های فقهی طراز اول اهل سنت و قول ایشان برای همه مذاهب مورد تأیید است. ایشان در کتاب بدایة المجتهد، جلد ۱، صفحه ۱۳۱ صراحت دارد:

اختلف العلماء فی وضع الیدین إحداهما علی الأخری فی الصلاة، فکره ذلک مالک فی الفرض و أجازه فی النفل و رأی قوم أن هذا الفعل من سنن الصلاة و هم الجمهور و السبب فی اختلافهم: أنه قد جاءت آثار ثابتة نقلت فیها صفة صلاته علیه الصلاة و السلام و لم ینقل فیها أنه کان یضع یده الیمنی علی الیسری و ثبت أیضا أن الناس کانوا یؤمرون بذلک. بدایة المجتهد و نهایة المقتصد لإبن رشد الحفید، ج۱، ص۱۱۲

علما اختلاف دارند در این‌که آیا در نماز ما باید دست بسته نماز بخوانیم یا نه؟ آقای مالک، رئیس مالکی‌ها در نمازهای واجب این را مکروه می‌داند و در نماز‌های نفی جایز می‌داند.

تا آن‌جایی که می‌گوید:

روایات صحیح داریم که نماز‌های پیامبر را نقل کرده‌اند، در هیچ یک از آنها اشاره نشده است که پیامبر اکرم دست راستش را بر دست چپش گذاشته باشد.

در ضمن این روایاتی که در خصوص دست بسته نماز خواندن پیامبر (ص) نقل کرده اند با روایات دیگر که حضرت دست باز نماز خوانده اند، تعارض دارد

جهت اطلاع بیشتر به این آدرس رجوع کنید

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات