تفاوت خلافت و امامت چیست؟
آیت الله دکتر حسینی قزوینی :nما در این باره بارها گفته ایم که امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) می گویند : این خلافت و این امارت در نزد من ، از آب دهان بز بی ارزش تر است .nاما این آقایان بی سواد ، می گویند : علی بن ابیطالب (علیه السلام) می گوید : این امامت نزد من از آب دهان بز بی ارزش تر است . بی سوادی و حماقت هم اندازه دارد .nامیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) می گوید : این امارت و ریاست بر شما از آب دهان بز بی ارزش تر است .nبنده نکته ای را عرض کنم : اولا امام شؤونات و وظایفی دارد .یکی از شؤونات امام ، هدایت مردم است یعنی وظیفه امام هدایت مردم است . در ذیل آیه ۷ سوره مبارکه رعد که می فرماید : إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ . ای پیامبر ! تو انذار دهنده هستی و هر قبیله ای هم هدایت گری دارد .nوقتی این آیه نازل شد ، پیامبر (صلی الله علیه و آله ) دست بر سینه امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) گذاشت و فرمود :nانا المنذر وانت الهادی بک یهتدی المهتدون من بعدیnیا علی ! من منذر هستم و تو هادی این امت هستی . بعد از این که من از دنیا رفتم ، هدایت مردم به عهده تو است .nتفسیر ابن کثیر ، ج ۲ ، ص ۵۲۰nسیوطی ، الدر المنثور ، ج ۴ ، ص ۴۵nفخر رازی ، ج ۵ ، ص ۲۷۱nحاکم نیشابوری ، المستدرک ، ج ۳ ، ص ۱۲۹nوظیفه دیگر امام ، مرجعیت علمی مردم است . سؤالات و مشکلات مردم را پاسخ بگویند . رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در غدیر خم و در دیگر جاها ، در حدیث ثقلین فرمود :n( إنی تارک فیکم الثقلین : کتاب الله وعترتی أهل بیتی ، وأنهما لم یفترقا حتى یردا علی الحوض ما أن تمسکتم بهما لن تضلوا .nمن در میان شما قرآن و اهل بیتم را به جا می گذارم . این دو از هم جدا نمی شوند تا این که در حوض کوثر بر من وارد شوند . اگر به این دو تمسک کنید ، هرگز گمراه نمی شوید .nابن کثیر ، السیرة النبویة . ج ۴ . ص ۴۱۶nابن کثیر دمشقی در البدایه و النهایه ، جلد ۵ ، صفحه ۲۲۸ ، به صراحت می گوید :n استاد ما آقای ذهبی گفته این روایت صحیح است .nابن کثیر دمشقی ، البدایه و النهایه ، ج ۵ ، ص ۲۲۸nآقای البانی در کتاب صحیح جامع الصغیر ، جلد ۲ ، صفحه ۲۱۷ می گوید :nروایت صحیح است .nالبانی ، صحیح جامع الصغیر ، ج ۲ ، ص ۲۱۷n پس مرجعیت علمی برای مردم ، یکی از شؤونات امام است .nنکته بعد ، تبیین اختلاف امت که در روایت صحیح با شرط بخاری و مسلم داریم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود :nان النبی صلى الله علیه وآله وسلم قال لعلی أنت تبین لامتی ما اختلفوا فیه بعدی * هذا حدیث صحیح على شرط الشیخین ولم یخرجاه *nعلی جان ! در موراد اختلاف امت ، وظیفه تو است که موارد اختلاف را برای مردم بیان کنی . حاکم نیشابوری می گوید این روایت ، به شرط بخاری و مسلم صحیح است .nحاکم نیشابوری ، المستدرک ، ج ۳ ، ص ۱۲۲nنکته دیگر ، حفظ شریعت از وظائف ائمه (علیهم السلام) است . پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید :nقال ( صلى الله علیه وآله ) : " فی کل خلف من أمتی عدول من أهل بیتی ینفون عن هذا الدین تحریف الضالین وانتحال المبطلین وتأویل الجاهلین ...nدر هر نسلی از امت من ، افرادی از اهل بیت من را قرار داده تا شریعت را حفظ کنند و بدعت بدعت گذاران را از شریعت بر طرف کنند .nابن حجر عسقلانی ، الصواعق المحرقة ، ص ۱۴۸nنکته پنجم ، وساطت فیض است که ما در ماه مبارک رمضان در این زمینه به صورت مفصل بحث کردیم . همان طور که قرآن کریم نسبت به حضرت سلیمان دارد :nهَذَا عَطَاؤُنَا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِکْ بِغَیْرِ حِسَابٍ . ص / ۳۹nو روایات متعددی هم داریم که شیعه و سنی معتقد هستند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام ) ، واسطه فیض می باشند . توضیحات مفصل تر را در آینده بیان خواهیم کرد . اما بنده به چند مورد اشاره می کنم تا دوستان به آن مراجعه کنند . مستدرک حاکم نیشابوری ، جلد ۲ ، صفحه ۴۴۸ و هم چنین آقای آلوسی در ذیل آیه ۵۷ سوره اسراء ، به صورت مفصل این مطلب را بیان کرده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) واسطه فیض می باشد . هم چنین در کتاب فضائل احمد بن حنبل ، صفحه ۱۸۹ ، حدیث ۲۶۷ این مطلب را بیان کرده است.nبحث دیگر که بسیار مهم است ، وظیفه امام تأسیس حکومت و بسط عدالت و ایجاد مدینه فاضله است . خود ابو نعیم اصفهانی در حلیة الاولیا ، جلد اول ، صفحه ۶۴ ، مستدرک حاکم ، جلد ۳ ، صفحه ۱۴۲ و ده ها روایت دیگر ، مفصل دارند بر این که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود :nإن تولوا علیا تجدوه هادیا مهدیا یسلک بکم الطریق المستقیمnاگر شما بر ولایت و امامت علی بن ابیطالب (علیه السلام) تن بدهید ، تمام شما را به صراط مستقیم هدایت می کند و در میان شما به عدالت رفتار می کند . همه شما جزء کسانی هستید که به سر منزل مقصود که هدایت واقعی است ، خواهید رسید .nحاکم نیشابوری هم می گوید : این روایت صحیح است و شرایط شیخین را هم دارد .nحاکم نیشابوری ، مستدرک ، ج ۳ ، ص ۱۴۲n ابو نعیم اصفهانی ، حلیة الاولیاء ، ج اول ، ص ۶۴nلذا با توجه به مواردی که بیان شد ، یکی از وظائف امام ، تشکیل حکومت است ، یکی از وظائف امام ، ایجاد عدالت است ، یکی از وظائف امام ، خلافت و امارت بر مردم است . اگر چنانچه خلافت به یغما رفت و آن را غصب کردند ، صبرت وفی العین قذى وفی الحلق شجا أرى تراثی نهبا ، دیدم آن آثار ثابت مرا به یغما می برند .nلذا روی این جهت ، اگر چنانچه ایجاد حکومت برای امام مقدور نشد ، سایر شؤونات امام ، سر جای خودش است و به آن عمل می کند . امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) در این ۲۵ سال ، خلیفه نبود ؛ اما به عنوان امام ، تمام شؤونات امام را عمل می کرد . اگر چنانچه چند نفر مشورت می خواستند ، مشورتی که مربوط به حیات مسلمین و حیات اسلام است ، وظیفه امام است که در این زمینه اقدام کند . این که خلاف نیست ؛ حتی اگر یهودی هم از امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام ) مشورت بخواهد ، امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) در مشورت خیانت نمی کند و این که امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) در غیر این مشورت ها ، اقدام می کرد ، دلیل بر این نیست که امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام ) وزیر مشاور آن ها باشد و خلافت آن ها را قبول کرده است .nخودتان در کتاب صحیح بخاری ، جلد ۵ ، صفحه ۸۲ ، حدیث ۴۲۴۰ ، امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) خطاب به ابوبکر می فرمایند :nانک استبدت علینا nتو در حق ما استبداد کردی .nصحیح بخاری ، ج ۵ ، ص ۸۲ ، ح ۴۲۴۰nآقایان وهابی برای ما کلمه استبدت را معنا کنند و این که می گویند : کراهیة لمحضر عمر ، امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام) نمی خواستند با عمر در یک مجلس بنشیند و روی دیدن او را نداشت .nاین ها را شما در صحیح بخاری نقل کرده اید . در صحیح مسلم ، جلد ۵ ، صفحه ۱۵۲ ، حدیث ۴۴۶۸ ، نظر علی بن ابیطالب (علیه السلام) در مورد ابوبکر و عمر این است که :nآن ها دروغگو ، حیله گر و خائن هستند .nصحیح مسلم ، ج ۵ ، ص ۱۵۲ ، ح ۴۴۶۸nاین که مربوط به کتاب های ما نیست که بگویید شما در حق خلفاء اهانت و جسارت کردید .n |
