سلام علیکم خدا قوت
لطفا بفرمایید که دین حضرت محمد ص قبل از بعثت چه بوده است.بر اساس قرآن و تاریخ آیا وی حنفی یا پیرو ادیان ابراهیمی دیگر و یا بی دین و مستقل بودند.تشکر
باسلام دوست گرامی
در سایت موسسه تحقیقاتی ولیعصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مقاله ای تحت عنوان جستاری پیرامون بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) در میراث مکتوب امامیه وجود دارد. در قسمتی از آن مقاله به پاسخ از پرسش شما پرداخته است. آنچه در ادامه می آید از همان مقاله اقتباس شده است:
آیین پیامبر (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت
دانشمندان اسلامی پیرامون چگونگی شریعت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت، دیدگاه های گوناگون ارایه کردند. در ادامه تعدادی از مهمترین آراء در این باره را می آوریم.
لازم به ذکر است؛ برخی دانشمندان از هر گونه اظهار نظر در این باره صرف نظر کرده و به اصطلاح متوقف شدند.
آیت الله سبحانی (حفظه الله) در نقد این دیدگاه می نویسد: بر پایه مدارک موجود، رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت، یک سری اعمال عبادی از قبیل طواف خانه خدا و اعتکاف انجام می داد. بدیهی است هر عمل عبادی باید مطابق شریعتی بوده باشد. این مطلب با قول به توقف ناسازگار است.
السبحانی، الشیخ جعفر، عصمة الأنبیاء فی القرآن الکریم، ص ۲۶۰، الناشر : مؤسسة الإمام الصادق (علیه السلام)، ایران، الطبعة : الثانیة، سنة الطبع : ۱۴۲۰
عده ای بر آنند پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) پیش از رسالتش تابع هیچگونه شریعتی نبود. بنا به گفته آیت الله سبحانی (حفظه الله) این قول به ابوالحسن (ابوالحسین) بصری نسبت داده شد.
همانطور که در نقد دیدگاه پیشین آوردیم، رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثتش، یک سری اعمال عبادی انجام می داد. حال چگونه می توان پذیرفت که آنحضرت متبعد به هیچگونه شریعتی نبود؟
السبحانی، الشیخ جعفر، عصمة الأنبیاء فی القرآن الکریم، ص ۲۵۶ و ۲۵۹، الناشر : مؤسسة الإمام الصادق (علیه السلام)، ایران، الطبعة : الثانیة، سنة الطبع : ۱۴۲۰.
دیدگاه بعدی از آنِ کسانی است که می گویند نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) مطابق یکی از شریعتهای پیشین [شریعت ابراهیم یا موسی (علیهما السلام) یا ...] عمل می کرد.
شیخ طوسی (رحمة الله علیه) این نظریه را به دلیل قاعده «قبح تبعیت فاضل از مفضول» مردود می دارد و بر این باور است پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) نسبت به انبیاء پیشین (علیهم السلام) برتر و از جایگاه بالاتری برخوردار است، به همین دلیل نمی تواند تابع شریعت آنها بوده باشد.
ثبت بالإجماع من أنّه علیه السّلام أفضل من سائر الأنبیاء ولا یجوز أن یؤمر الفاضل باتّباع المفضول.
الطوسی، محمد بن الحسن، العدة فی أصول الفقه، ج ۲ ص ۵۹۱، تحقیق : محمد رضا الأنصاری القمی، الطبعة : الأولى، سنة الطبع : ذوالحجة ۱۴۱۷ - ۱۳۷۶ ش، المطبعة : ستاره - قم
اجماع بر آن است که پیامبر (صلی الله علیه وآله) از دیگر انبیاء (علیهم السلام) برتر است و جایز نیست به فردی که از رتبه بالاتر برخوردار است دستور داده شود تا از پایین تر از خود تبعیت کند.
پاره ای از اندیشمندان هم نظر بر آن دارند پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) از ابتدای امر بر اساس شریعت خودش عمل می کرد. البته تا هنگامه بعثت، مأمور به ابلاغ نبود بلکه صرفاً آنها را دریافت و خود مأمور بود آنچه بدو می رسید عمل کند. شیخ طوسی و علامه مجلسی (رحمة الله علیهما) نمونه هایی از عالمان متقدم و میانی امامیه اند که از این نظریه طرفداری کردند.
شیخ طوسی (رحمة الله علیه) در این باره می نویسد:
فصل: فی أنّه علیه السّلام هل کان متعبّدا بشریعة من کان قبله من الأنبیاء أم لا؟ عندنا أنّ النّبی (صلَّى الله علیه وآله وسلَّم) لم یکن متعبّدا بشریعة من تقدّمه من الأنبیاء لا قبل النّبوّة ولا بعدها وأنّ جمیع ما تعبّد به کان شرعا له.
الطوسی، محمد بن الحسن، العدة فی أصول الفقه، ج ۲ ص ۵۹۰، تحقیق : محمد رضا الأنصاری القمی، الطبعة : الأولى، سنة الطبع : ذوالحجة ۱۴۱۷ - ۱۳۷۶ ش، المطبعة : ستاره - قم
فصلی درباره اینکه آیا پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) متعبد به شریعت انبیاء پیشبن بود یا نه؟ (مطلب درست) نزد ما آن است که آنحضرت قبل از نبوت و بعد از آن، به هیچ یک از شریعتهای انبیاء پیشین (علیهم السلام) متعبد نبود و هر آنچه بدان تعبد داشت، شریعت خودش بود.
سخن علامه مجلسی (رحمة الله علیه) این است:
فاعلم أن الذی ظهر لی من الأخبار المعتبرة والآثار المستفیضة هو أنه (صلى الله علیه وآله) کان قبل بعثته مذ أکمل الله عقله فی بدو سنه نبیا ... ثم بعد أربعین سنة صار رسولا ونزل علیه القرآن وامر بالتبلیغ وکان یعبد الله قبل ذلک بصنوف العبادات إما موافقا لما أمر به الناس بعد التبلیغ وهو أظهر أو على وجه آخر.
المجلسی، محمد باقر (متوفاى۱۱۱۱هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج ۱۸ ص ۲۷۸، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، ناشر: مؤسسة الوفاء - بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة المصححة، ۱۴۰۳هـ - ۱۹۸۳م.
بدان، از روایات گوناگون چنین برایم ثابت شده که پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت، از همان زمان که خداوند متعال در ابتدای سنین، عقل او را کامل گرداند، نبوت داشت ... سپس بعد از چهل سال به مقام رسالت نایل شد و قرآن بر او نازل گشت و مأمور به تبلیغ گشت و پیش از آن انواع عبادات را انجام می داد (این عبادات) یا همان بودند که آنحضرت بعد از رسالت به مردم رساند، این وجه اظهر است. یا به نحو دیگر.
این گروه برای اثبات مدعایشان دلایل گوناگونی آوردند، از جمله آنکه می گویند رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نسبت به دیگر انبیاء (علیهم السلام) برتری دارد، به همین جهت، نمی تواند در برهه ای از زندگی تابع شریعت یکی از آنها بوده باشد، پس باید همیشه تابع شریعت خودش بوده باشد و این مقتضی نبوت آنحضرت پیش از رسالت است.
ثبت بالإجماع من أنّه علیه السّلام أفضل من سائر الأنبیاء ولا یجوز أن یؤمر الفاضل باتّباع المفضول.
الطوسی، محمد بن الحسن، العدة فی أصول الفقه، ج ۲ ص ۵۹۱، تحقیق : محمد رضا الأنصاری القمی، الطبعة : الأولى، سنة الطبع : ذوالحجة ۱۴۱۷ - ۱۳۷۶ ش، المطبعة : ستاره - قم
اجماع بر آن است که پیامبر (صلی الله علیه وآله) از دیگر انبیاء (علیهم السلام) برتر است و جایز نیست به فردی که از رتبه بالاتر برخوردار است دستور داده شود تا از پایین تر از خود تبعیت کند.
آنها همچنین به یک روایت از کافی کلینی (رحمة الله علیه) استناد می کنند، در این روایت، امام (علیه السلام) با استناد به آیه"إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آَتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیًّا" (۳۰/مریم) بر نبوت حضرت عیسی (علیه السلام) در دوران کودکی استدلال می کند. حال که چنین است، پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) هم به طور حتم در ایام طفولیت مقام نبوت را حائز بود زیرا (علاوه بر آنکه آنحضرت بر همه پیامبران از جمله عیسی (علیه السلام) برتری دارد) مطابق روایات فراوان، هر آنچه را که خداوند بزرگ به انبیاء پیشین (علیهم السلام) عنایت کرد، به پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) هم عطا نمود.
علامه مجلسی (رحمة الله علیه) پس از بیان روایت فوق می گوید:
وقد ورد فی أخبار کثیرة أن الله لم یعط نبیا فضیلة ولا کرامة ولا معجزة إلا وقد أعطاه نبینا (صلى الله علیه وآله) فکیف جاز أن یکون عیسى (علیه السلام) فی المهد نبیاً ولم یکن نبینا (صلى الله علیه وآله) إلى أربعین سنة نبیا؟
المجلسی، محمد باقر (متوفاى۱۱۱۱هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج ۱۸ ص ۲۷۸، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، ناشر: مؤسسة الوفاء - بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة المصححة، ۱۴۰۳هـ - ۱۹۸۳م.
در روایات فراوان آمده است خداوند متعال هیچ فضیلت و کرامتی را به انبیاء گذشته (علیهم السلام) نداد مگر آنکه همان را به پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) هم داده است، حال چگونه جایز است که عیسی (علیه السلام) در کودکی مقام نبوت را دارا باشد و پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) تا سنین چهل سالگی این مقام را نداشته باشد؟
در اینجا ممکن است این پرسش مطرح شود: مطابق دیدگاه اخیر، باید پذیرفت پیش از بعثت هم بر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) وحی می شد زیرا عمل نمودن به شریعتی نو (اسلام) مستلزم دریافت وحی از سوی خداوند متعال است، این در حالی است که بر پایه گزارشات موجود، نخستین وحی بر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آیات ابتدایی سوره علق بود که به داستان بعثت آنحضرت اشاره دارد. بنا بر این؛ قول به نزول وحی تا پیش از واقعه بعثت با مشکل مواجه است.
صاحب مجمع البیان آورده است:
أکثر المفسرین على أن هذه السورة أول ما نزل من القرآن وأول یوم نزل جبرائیل (علیه السلام) على رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) وهو قائم على حراء علمه خمس آیات من أول هذه السورة.
الطبرسی، أبو علی الفضل بن الحسن (متوفاى۵۴۸هـ)، تفسیر مجمع البیان، ج ۱۰ ص ۳۹۸، تحقیق: لجنة من العلماء والمحققین الأخصائیین، ناشر: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات ـ بیروت، الطبعة الأولى، ۱۴۱۵هـ ـ ۱۹۹۵م.
مطابق دیدگاه بیشتر مفسران، این سوره (عَلَق) اولین سوره از قرآن است که بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) نازل شد و نخستین روزی که جبرئیل بر آنحضرت نازل گشت در حالی که ایشان در غار حِرا ایستاده بود، پنج آیه اول این سوره را به او یاد داد.
در پاسخ از این شبهه می گوییم: آنچه مرحوم طبرسی و دیگران بیان داشتند به وحی رِسالی و ابلاغی نظر دارد و این منافاتی ندارد که پیش از بعثت هم بر آنحضرت وحی (غیر رسالی) شده باشد، رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت، آموزه های وحیانی را از عالم بالا دریافت می کرد و خود مأمور به انجام آن بود تا هنگامه بعثت (۲۷ رجب) و با نزول آیات نخستین سوره علق، رسماً به رسالت بر انگیخته شد. پیشتر هم این علامه مجلسی (رحمة الله علیه) را آوردیم:
أنه (صلى الله علیه وآله)کان قبل بعثته نبیا ... ثم بعد أربعین سنة صار رسولا ونزل علیه القرآن وامر بالتبلیغ.
المجلسی، محمد باقر (متوفاى۱۱۱۱هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج ۱۸ ص ۲۷۸، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، ناشر: مؤسسة الوفاء - بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة المصححة، ۱۴۰۳هـ - ۱۹۸۳م.
پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت، مقام نبوت را دارا بود ... سپس بعد از چهل سال به مقام رسالت نایل شد و قرآن بر او نازل گشت و مأمور به تبلیغ گشت.
در پایان؛ خواننده گرامی، جهت دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون چگونگی شریعت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پیش از بعثت، می توانید به کتاب عصمة الأنبیاء فی القرآن الکریم اثر آیت الله سبحانی (حفظه الله)، نیز مقاله ای با عنوان د?دگاه ها? مسئله د?ن پ?امبر صل? الله عل?ه و آله و سلم پ?ش از بعثت نوشته آقای محسن تنها، مراجعه نمایید.
موفق باشید گروه پاسخ به شبهات
| 
