با سلام

دوست گرامی

سوال شما تا حدی کلی بیان شده است، خصوصا در قسمت اول، برای همین مطالبی کلی خدمت شما بیان خواهد شد و در انتهاء منبعی برای شما معرفی خواهد شد، امیدواریم برایتان سودمند باشد.

رجعت از اصول اعتقادی شیعه تلقی شده و در لغت به معنای «بازگشت» و در اصطلاح به معنای بازگشت برخی از مومنان و منافقان به این جهان، قبل از قیامت میباشد.

فراهیدی در تعریف رجعت می نویسد:

و الرَّجْعة: مُراجَعَة الرجل أهله بعد الطلاق. و قوم یؤمنون‏ بالرجعة إلى الدنیا قبل یوم القیامة. و الاسْتِرجاع‏ أن تقول: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ‏ راجِعُون‏.

کتاب العین، جلد ۱، ص ۲۲۶

از معانی رجعت، بازگشت مرد به سوی زنش بعد از طلاق دادن او و همچنین(دراصطلاح) به معنای بازگشت قبل از قیامت توسط مردمانی است که اعتقاد به رجعت دارند و از همین معنا است استرجاع که اشاره به آیه انالله و انا الیه راجعون دارد.

مساله رجعت هم در قرآن و هم در روایات مورد تصریح قرار گرفته است، این مطلب در روایات به روشنی بیان شده است که موردی به عنوان شاهد، از کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام بیان خواهد شد:

فَقَالَ الْمَأْمُونُ یَا أَبَا الْحَسَنِ فَمَا تَقُولُ فِی الرَّجْعَةِ فَقَالَ الرِّضَا ع إِنَّهَا لَحَقٌّ قَدْ کَانَتْ فِی الْأُمَمِ السَّالِفَةِ وَ نَطَقَ بِهِ الْقُرْآنُ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَکُونُ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ کُلُّ مَا کَانَ فِی الْأُمَمِ السَّالِفَةِ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ

ابن بابویه، محمد بن على، عیون أخبار الرضا علیه السلام عیون أخبار الرضا علیه السلام ؛ ج‏۲ ؛ ص۲۰۱- تهران، چاپ: اول، ۱۳۷۸ق.

مامون از امام رضا علیه السلام سوال کرد، یا اباالحسن(علیه السلام): نظر شما درمورد رجعت چیست؟ امام فرمودند مطلب حق و قطعی می باشد، در امتهای سابقه هم رجعت صورت گرفته است و قرآن هم به آن اشاره کرده است، پیامبر صلی الله علیه و آله هم فرمودند سنت ها و تقدیرات امت های سابق بطور کامل در این عهد و امت هم اتفاق خواهد افتاد.

بازگشت مومن و مشرک محض در زمان رجعت

در روایت های متعدد بیان شده است که همه مشرکین و مومنین رجعت نمیکنند و این امر همگانی نبوده است، بلکه مومن خالص و مشرک خالص رجعت میکنند:

وإن الرجعة لیست بعامة ، وهی خاصة لا یرجع إلا من محض الایمان محضا أو محض الشرک محضا.

بحار الأنوار - العلامة المجلسی - ج ۵۳ ص ۳۹

رجعت همگانی نبوده است، بلکه اختصاصی بوده است و مخصوص افراد دارای ایمان محض و شرک محض می باشد.

اشاره به رجعت در قرآن و روایات

در قرآن آیات متعددی وجود دارد که به رجعت اشاره کرده است که یکی از روشن ترین این آیات در اشاره به رجعت، آیه ۸۳سوره نمل می باشد:

وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ‏ کُلِ‏ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یُوزَعُونَ (۸۳)

(به خاطر آور) زمانی را که ما از هر امتی، گروهى را از افرادی که آیات ما را تکذیب مى‏کردند محشور خواهیم کرد؛ و آنها را نگه میداریم تا بهم ملحق شوند.

در روایتی که در تفسیر این آیه از امام صادق علیه السلام نقل شده است به تطبیق این آیه با مفهوم رجعت اشاره شده است:

حدثنی أبى عن ابن أبى عمیر عن حماد عن أبى عبد الله علیه السلام قال: ما یقول الناس فی هذه الآیة: «یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً»؟ قلت: یقولون انها فی القیامة قال: لیس کما یقولون انها فی الرجعة، أ یحشر الله فی القیامة من کل فوجا و یدع الباقین؟ انما آیة القیامة: «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً»

تفسیر نور الثقلین ج‏۴ ص۱۰۰

حماد از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که امام علیه السلام از من پرسید که مردم (اهل سنت) در مورد این آیه«یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً» چه میگویند؟ گفتم میگویند در مورد قیامت است، امام فرمود اینگونه که آنها میگویند نمی باشد، این آیه به رجعت اشاره دارد، امام فرمودند(در بطلان تصور مردم): در قیامت اینگونه نیست که دسته ای از مردم محشور شوند، بلکه همه مردم محشور خواهند شد و در آیه دیگر اشاره میکند که در قیامت، همه را محشور خواهیم کرد و هیچ کس را استثنا نخواهیم کرد.

وضوح زیاد این آیه

این آیه آنقدر در اشاره به رجعت وضوح دارد که امام علیه السلام عدم اعتقاد به رجعت با توجه به این آیه را بسیار عجیب میدانند:

عن أحمد بن محمد بن عیسى، عن الحسین بن سعید، عن حماد بن عیسى، عن الحسین بن المختار، عن أبی محمد، یعنی أبا بصیر، قال: قال لی أبو جعفر (علیه السلام): «ینکر أهل العراق الرجعة؟» قلت: نعم. قال: «أما یقرءون القرآن: وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً؟

البرهان فى تفسیر القرآن ج‏۴ ص ۲۳۱

امام صادق علیه السلام به ابابصیر فرمودند: آیا اهل عراق رجعت را انکار میکنند، گفتم بله؟ امام علیه السلام فرمودند مگر اینها قرآن را نمی خوانند که در آن آمده است: وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً.

غیر از این آیه، آیات متعدد دیگری به همراه روایات که در تفسیر و تبیین آنها بیان شده است به مساله رجعت اشاره دارد که به عنوان نمونه آیه سوم سوره بقره، آیه ۸۱ و۸۳ و۱۵۷ سوره آل عمران، نساء ۱۵۹، مائده آیه ۲۰، انعام ۱۵۸، اعراف ۹۶ و۱۲۸ و ۱۵۹، توبه آیه ۳۳ و۱۱۱، یونس آیه۳۹ و ۵۴، هود آیه ۸ و نحل آیه ۲۲ و .....بسیاری آیات دیگر که به بحث رجعت پرداخته اند.

رجعت در ادعیه

در مضامین و عبارات زیادی که در زمان ها و مکانهای مختلف میخواهیم به مساله رجعت تصریح شده است که نمونه ای از آنها بیان خواهد شد:

وَ أَنَّ رَجْعَتَکُمْ‏ حَقٌ‏ لَا شَکَّ فِیهَا، یَوْمَ‏ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً، وَ أَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ، وَ أَنَّ مُنْکَراً وَ نَکِیراً حَقٌّ، وَ أَنَّ النَّشْرَ حَقٌّ، وَ الْبَعْثَ حَقٌّ،

المزار الکبیر (لابن المشهدی) ص ۵۷۰

انی لمن القائلین بفضلکم مقر برجعتکم لاانکرلله قدره و لا ازعم الا ماشاء الله.

مصباح الزائر ص۳۶

من به مقام بالای شما اعتقاد دارم، به رجعت شما باور دارم، قدرت شما را انکار نمیکنم و غیر از مشیت الهی چیزی را اراده نمیکنم.

اللَّهُمَّ فَإِنْ حَالَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ عَلَى‏ عِبَادِکَ‏ حَتْماً مَقْضِیّاً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً کَفَنِی شَاهِراً سَیْفِی مُجَرِّداً قَنَاتِی مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدَّاعِی فِی الْحَاضِرِ وَ الْبَادِی.

البلد الأمین و الدرع الحصین ص ۷۲

خدایا اگرمرگی که برهمه بندگانت قطعی کردی میان من و ظهورمولای من جدایی انداخت، با قدرت بی نهایت خود من را از قبر بیرون بیاور در حالیکه کفنم را به خود پیچیده و شمشیرم آماده و نیزه دردست، تا دعوت او را پاسخ دهم.

قرآن و رجعت در امت های گذشته

برای اینکه در اذهان طبیعی تر تصور شود در قرآن آیات متعددی آمده است که بیان میکند که درامت های گذشته هم بحث رجعت بوده و این مساله اتفاق افتاده است، به عنوان نمونه خداوند درسوره انبیاء آیه ۸۳ و ۸۴ به گرفتن فرزندان یعقوب از او و بازگرداندن آنها اشاره دارد:

وَ أَیُّوبَ إِذْ نادى‏ رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ (۸۳) فَاسْتَجَبْنا لَهُ فَکَشَفْنا ما بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ آتَیْناهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ ذِکْرى‏ لِلْعابِدِینَ (۸۴)

و ایّوب را (به یاد آور) زمانی که پروردگارش را خواند (گفت): «سختی و مشکلات به من روی آورده است و تو مهربانترین مهربانان هستی (۸۳)ما دعایش را مستجاب کردیم و غصه هایش را که داشت برطرف ساختیم و خاندانش را به او بازگرداندیم و همانندشان را بر آنها افزودیم تا لطفی از طرف ما و تذکری برای عبادت‏کنندگان باشد.

در این آیه، به امکان بازگشت و رجعت و بحث تذکر به صراحت بیان شده است که شاهد خوبی است که میتوانید آن را به کسانیکه این مساله را انکار میکنند و ناممکن میدانند، نشان دهید؛ بدیهی است بهترین دلیل برای امکان چیزی واقع شدن آن است و زمانیکه در زمان ایوب این مساله اتفاق افتاده باشد، بهترین دلیل است که رجعت امکان دارد و میتواند در زمان های دیگر و با اراده الهی، بار دیگر اتفاق بیفتد، همان طور که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: آنچه در امت های پیشین اتفاق افتاده در این امت هم عینا اتفاق خواهد افتاد(حذو النعل بالنعل).

متواتر بودن احادیث رجعت

مرحوم مجلسی رضوان الله علیه بعد از بیان نام بسیاری از بزرگان شیعه که قائل به مساله رجعت هستند مانند شیخ طوسی و مفید و صدوق و...،رجعت را از ثابت ترین و متواترترین اعتقادات شیعه میداند

وکیف یشک مؤمن بحقیة الأئمة الأطهار علیهم السلام فیما تواتر عنهم فی قریبمن مائتی حدیث صریح ، رواها نیف وأربعون من الثقات العظام ، والعلماء الأعلام ، فی أزید من خمسین من مؤلفاتهم کثقة الاسلام الکلینی ، والصدوق محمدابن بابویه ، والشیخ أبی جعفر الطوسی ، والسید المرتضى ، والنجاشی ، والکشی والعیاشی ، وعلی بن إبراهیم ، وسلیم الهلالی ، والشیخ المفید ، والکراجکی والنعمانی ، والصفار ، وسعد بن عبد الله ، وابن قولویه ، وعلی بن عبد الحمید والسید علی بن طاووس ، وولده صاحب کتاب زوائد الفوائد ، ومحمد بن علی بن إبراهیم ، وفرات بن إبراهیم ، ومؤلف کتاب التنزیل والتحریف ، وأبی الفضل الطبرسی ، وإبراهیم بن محمد الثقفی ، ومحمد بن العباس بن مروان ، والبرقی وابن شهرآشوب ، والحسن بن سلیمان ، والقطب الراوندی ، والعلامة الحلی والسید بهاء الدین علی بن عبد الکریم ، وأحمد بن داود بن سعید ، والحسن بن علی بن أبی حمزة ، والفضل بن شاذان ، والشیخ الشهید محمد بن مکی ، والحسین بن حمدان ، والحسن بن محمد بن جمهور العمی مؤلف کتاب الواحدة ، والحسن ابن محبوب ، وجعفر بن محمد بن مالک الکوفی ، وطهر بن عبد الله ، وشاذان بن جبرئیل ، وصاحب کتاب الفضائل ، ومؤلف کتاب العتیق ، ومؤلف کتاب الخطب وغیرهم من مؤلفی الکتب التی عندنا ، ولم نعرف مؤلفه على التعیین ، ولذا لم ننسب الأخبار إلیهم ، وإن کان بعضها موجودا فیها .وإذا لم یکن مثل هذا متواترا ففی أی شئ یمکن دعوى التواتر ، مع ما روته کافة الشیعة خلفا عن سلف .وظنی أن من یشک فی أمثالها فهو شاک فی أئمة الدین ، ولا یمکنه إظهارذلک من بین المؤمنین ، فیحتال فی تخریب الملة القویمة ، بإلقاء ما یتسارع إلیه عقول المستضعفین ، وتشکیکات الملحدین " یریدون لیطفؤا نور الله بأفواههم والله متم نوره ولو کره المشرکون ".

بحار الأنوار - العلامة المجلسی - ج ۵۳ ص ۱۲۲

چگونه ممکن است انسان با ایمان که حقانیت اهل بیت را قبول کرده است درمورد رجعت تردید کند، در حالیکه حدود۲۰۰ حدیث صریح از امامان به صورت متواتر به دست ما رسیده است و بیش از ۴۰نفر از بزرگان شیعه از قبیل شیخ طوسی، مفید، سید مرتضی ، شیخ صدوق و......این احادیث را در آثار خود گرد آوری کرده اند......ایشان سپس می فرماید که من تصور میکنم کسی که درمورد رجعت شک دارد، درمورد اهل بیت علیهم السلام شک دارد و از آنجائیکه نمیتواند آن را در میان شیعیان بیان کند، برای فریب افراد ضعیف الایمان، اینگونه بیان میکند که که اهل بیت را قبول دارد ولی رجعت را قبول ندارد.

تلاش علمای اهل سنت برای مخفی کردن رجعت

علمای عامه همواره تلاش داشته اند از رجعت و از کسانیکه اعتقاد به رجعت داشته اند دوری کنند و تا حد امکان آنها را منزوی کنند تا مبادا این عقیده به مردم و افکار عمومی راه یابد که نمونه آن عدم روایت اهل سنت از جابر جعفی که ۷۰هزار روایت از امام باقر علیه السلام شنیده بود و چون به رجعت اعتقاد داشت قول او را نقل نمیکردند چنان چه مسلم در صحیح خود می نویسد:

قال سمعت جَرِیرًا یقول لَقِیتُ جَابِرَ بن یَزِیدَ الْجُعْفِیَّ فلم أَکْتُبْ عنه کان یُؤْمِنُ بِالرَّجْعَةِ

صحیح مسلم ج ۱ ص۲۰ ، اسم المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری النیسابوری الوفاة: ۲۶۱ ، دار النشر : دار إحیاء التراث العربی - بیروت ، تحقیق : محمد فؤاد عبد الباقی.

جریر میگوید از جابر بن یزید جعفی روایتی نقل نمیکردم، او از کسانی بود که به رجعت عقیده داشت

امام حسین و غسل دادن امام زمان علیه السلام

پیرامون اینکه چه کسی امام زمان علیه السلام را غسل میدهد، روایات متعددی وجود دارد که از جمله آنها روایاتی است که بیان میکند که امام حسین سلام الله علیه اولین کسی است که رجعت میکند و هنوز امام زمان علیه السلام در قیدحیات هستند و بعد از شهادت ایشان، امام حسین علیه السلام ایشان را غسل میدهد.

عدة من أصحابنا ، عن سهل بن زیاد ، عن محمد بن الحسن بن شمون ، عن عبد الله بن عبد الرحمن الأصم ، عن عبد الله بن القاسم البطل ، عن أبی عبد الله ( علیه السلام ) فی قوله تعالى : " وقضینا إلى بنی إسرائیل فی الکتاب لتفسدن فی الأرض مرتین قال : قتل علی بن أبی طالب ( علیه السلام ) وطعن الحسن ( علیه السلام ) " ولتعلن علوا کبیرا " قال : قتل الحسین ( علیه السلام ) " فإذا جاء وعد أولیهما " فإذا جاء نصر دم الحسین ( علیه السلام ) : بعثنا علیکم عبادا لنا أولی بأس شدید فجاسوا خلال الدیار " قوم یبعثهم الله قبل خروج القائم ( علیه السلام ) فلا یدعون وترا لآل محمد إلا قتلوه " وکان وعدا مفعولا " خروج القائم ( علیه السلام ) " ثم رددنا لکم الکرة علیهم " خروج الحسین ( علیه السلام ) فی سبعین من أصحابه علیهم البیض المذهب لکل بیضة وجهان المؤدون إلی الناس أن هذا الحسین قد خرج حتى لا یشک المؤمنون فیه وإنه لیس بدجال ولا شیطان والحجة القائم بین أظهرهم فإذا استقرت المعرفة فی قلوب المؤمنین أنه الحسین ( علیه السلام ) جاء الحجة الموت فیکون الذی یغسله ویکفنه و یحنطه ویلحده فی حفرته الحسین بن علی ( علیهما السلام ) ولا یلی الوصی إلا الوصی

کافی، یعقوب کلینی، جلد ۸، ص ۲۰۶

امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه رددنالکم الکره علیهم فرمودند: که امام حسین علیه السلام اولین فردی است که به همراه هفتاد نفر از یارانش که همراه ایشان به شهادت رسیدند، رجعت میکند در حالیکه آنها کلاه خودهای طلایی که دورو میباشد بر سر دارند، به مردم اعلام میشود که این شخصی که خروج کرده است امام حسین علیه السلام است که مردم دچار تردید نشوند و تصور نکنند او دجال یا شیطان است، این در حالی است که امام زمان علیه السلام در بین مردم است، وقتی مردم یقین کردند که این شخص امام حسین علیه السلام است، امام زمان علیه السلام رحلت میکند و امام حسین علیه السلام ایشان را غسل و حنوط و کفن میکند و برای ایشان لحد قرار داده و ایشان را دفن میکند.

برای اطلاعات بیشتر در زمینه رجعت و معنای آن و آیات و روایات مربوط به رجعت، افرادی که رجعت داشته اند، رجعت همه امامان و زمان رجعت و پاسخ به برخی از شبهات رجعت به کتاب«رجعت یا دولت کریمه خاندان وحی» اثر وزین دکتر خادمی شیرازی که نشر یوسف فاطمه آن را چاپ کرده است، مراجعه فرمایید، برای کسب اطلاعات از ظهور و وقایع هنگام ظهور میتوانید به آثاری مثل انوار نعمانیه، مکیال المکارم اثر مرحوم موسوی اصفهانی و سیمای امام زمان در قرآن اثر علامه فقیه ایمانی، طاووس بهشتیان اثر محمد رضا کریمی (انتشارات دلیل ما) که زندگانی امام زمان سلام الله علیه از ولادت تا ظهورمی باشد و بسیاری از مطالب که درسایت می باشد، مراجعه کنید.

موفق باشید

گروه پاسخ به شبهات

نظر شما: * نام: * پست الکترونیکی: * متن نظر : * کد امنیتی:

بازگشت