شمایل حضرت علی به چه شکل بوده است؟
با سلام دوست گرامی تصاویری که در خصوص حضرت علی علیه السلام کشیده می‌شود واقعیت ندارد و گاها توهین نیز بشمار می‌رود
طبق روایات فراوان، اهل بیت علیهم السلام همانند انبیای الهی و پیامبرصلی الله علیه و آله از همه لحاظ حتی از نظر شکل و شمایل و هیئت ظاهری از تمامی مردم زمان خودشان برترند بطوری که عاری از هر عیب و نقصی هستند .همچنانکه در کافی آمده است:
الامام المطهر من الذنوب والمبرأ عن العیوب ،الکافی - الشیخ الکلینی - ج ۱ ص ۲۰۰ ملا صلاح مازندرانی در شرح این جمله گوید:( المبرأ عن العیوب ) : أی المنزه عن العیوب البدنیة والنفسانیة الحسبیة والنسبیة . امام از عیوب بدنی و نفسیانی چه حسبی و چه نسبی منزه است .شرح أصول الکافی - مولی محمد صالح المازندرانی - ج ۵ ص ۲۱۲
اما برخی یا بخاطرعدم آگاهی با روایات و متون تاریخی و یا از روی غرض ورزی ، سعی در تنقیص و به خیال خودشان کوچک نمودن این بزرگواران داشته تا آنجا که بخاطر عدم فهم درست از برخی عبارات، می‌گویند حضرت علی علیه السلام داری شکم بزرگ بوده است
در روایات آمده است که حضرت علی علیه السلام دارای شمایل ظاهری و اندام زیبای بوده است
ابن اثیر می نویسد:
عن مدرک أبو الحجاج، قال: «رأیت علیاً یخطب وکان من أحسن الناس وجهاً.» على را در حال خواندن خطبه دیدم و او زیباترین مردم بود.
أسد الغابة ابن الأثیر: ج ۴، ص ۳۹ و مجلة تراثنا مؤسسة آل البیت: ج۱۲، ص ۷۹ نقلاً عن مقتل أمیر المؤمنین علیه السلام لابن أبی الدنیا ۲۰۸ - ۲۸۱ هـ للسید عبد العزیز الطباطبائی..
ابن سعد در کتاب طبقات می نویسد :
. . . أبو عوانة عن مغیرة عن قدامة بن عتاب قال کان علی ضخم البطن ضخم مشاشة المنکب ضخم عضلة الذراع دقیق مستدقها ضخم عضلة الساق دقیق مستدقها . . .
. قدامة بن عتاب گفت : علی دارای شکمی نیکو و کامل وسینه ای بسیار فراخ بود ، ساعد دستش عضلانی بوده و در قسمت مفاصل نازک شده و شکیل بود و ساق پایش عضلانی بوده و در قسمت مفاصل نازک شده و شکیل بود . .
الطبقات الکبرى ـ محمد بن سعد بن منیع أبو عبدالله البصری الزهری ـ ج ۳ ، ص ۲۶ ، باب : ذکر صفة علی بن أبی طالب علیه السلام ، الوفاة: ۲۳۰ ، ناشر: دار صادر - بیروت - ؛ أنساب الأشراف ـ أحمد بن یحیى بن جابر البلاذری ، المتوفى : ۲۷۹هـ ـ ج۱، ص ۲۸۳ و ۲۸۴ .
محمد بن یوسف صالحی شامی می نویسد:
وکان ضخم البطن شاسع المنکب ، ضخم الذراعین مستدقهما ضخم عضد الساق ، فوق الربعة ، ضخم المنکبین ، طویل اللحیة عظیمها .علی دارای شکمی نیکو و کامل وسینه ای بسیار فراخ بود ، ساعد دستش عضلانی بوده و در قسمت مفاصل نازک شده و شکیل بود و ساق پایش عضلانی بود و قد مبارکش از فرد میان قامت مقداری بلند قد تر بود و کتفهایی قوی و عضلانی داشت و محاسنی پرپشت و بلند داشت .
سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد ج۱۱، ص۲۸۷ ـ محمد بن یوسف الصالحی الشامی ، الوفاة: ۹۴۲هـ ـ ، ناشر : دار الکتب العلمیة - بیروت - ۱۴۱۴هـ ، چاپ اول ، تحقیق : عادل أحمد عبد الموجود وعلی محمد معوض .
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که وقتی در مورد کسی کلمه ضخم البطن به کار برده می شود فقط به معنای شکم بزرگ نیست بلکه گاهی به این معناست که شکم ایشان لاغر و نحیف نیست و به استخوانهای کمر نچسبیده بلکه متوازن و زیبا و نیکو و کامل است .
چنانچه إسماعیل بن محمد بن الفضل التیمی الأصبهانی در توصیف شمایل حضرت داود ، به این مطلب تصریح می کند :
وقوله ضخم البطن أی لم یکن بطنه لاصقا بظهره بل کان تاما حسنا
ینکه گفته اند (حضرت داود) ضخم البطن بوده است ، به این معناست که شکم ایشان تو رفته به صورتی که به استخوانهای کمرش چسبیده باشد نبوده بلکه (عضلات ) شکم ایشان متوازن و زیبا و نیکو بوده است
دلائل النبوة ـ إسماعیل بن محمد بن الفضل التیمی الأصبهانی، متوفی: ۵۳۵ ـ ج ۱ ص ۹۵ ( از مصادر اهل سنت ) ، ناشر : دار طیبة - الریاض - ۱۴۰۹ ، چاپ اول ، تحقیق : محمد محمد الحداد .
خوارزمی ـ از علمای اهل سنت ـ در بیان شمایل زیبای حضرت به نقل از محمد بن حبیب می نویسد :
وزاد محمد بن حبیب البغدادی صاحب « المحبر الکبیر» فی صفاته : آدم اللون ، حسن الوجه ، ضخم الکرادیس و الباقی سواه .
محمد بن حبیب بغدادی صاحب کتاب « المحبر الکبیر» علی علیه السلام را این گونه توصیف می کند : علی چهره ای گندمگون و صورتی زیبا داشت و از استخوان بندی درشتی برخوردار بود و سایر اندام او متناسب و موزون ( خوش اندام ) بود
المناقب ـ الموفق بن احمد بن محمد المکی الخوارزمی ، متوفی ۵۶۸ هـ ـ ص ۴۵ ، باب : الصفات .
اگر در برخی روایات آمده است که حضرت انزع البطین بوده است این به معنی شکم نیست بلکه به معنی از شرک بریده شده و مملو از علم است که به عنوان نمونه به چند مورد در این زمینه اشاره می کنیم :
. . . قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یا علی أن الله تعالى قد غفر لک ولأهلک ولشیعتک ومحبی شیعتک ومحبی محبی شیعتک فأبشر فإنک الأنزع البطین منزوع من الشرک بطین من العلم
مناقب ( از منابع اهل سنت ) ـ ابن المغازلی ـ ص ۴۰۱ ؛ عیون أخبارالرضا ج۱ ، ص
۵۲ ، ح ۱۸۲ ، باب فی مناقب علی علیه السلام ؛ مسند الرضا ـ داود بن سلیمان الغازی ـ ، متوفی۲۰۳ ، ص ۱۵۶ و ۱۵۷ ،ح ۵۵ ؛ الأمالی ـ شیخ طوسی ـ ص ۲۹۳ ، ح۵۷۰/ ۱۷ ، باب غفر الله لشیعة علی علیه السلام .
رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود : اى على ، خداوند تو و خاندانت و شیعیان و دوستان شیعیان تو و دوستدار دوستان شیعیان تو را آمرزیده است ، پس مژده باد تو را که انزع البطین هستى ، از شرک بریده اى و از علم سرشارى .
یا فاطمة . . . فأما ما قلت : إنه بطین ، فإنه مملوء من علم خصه الله به وأکرمه من بین أمتی .
بحار ج۴۳ ، ص ۱۰۰ و ۱۰۱ ، ح ۱۱ ، باب فیما قاله رسو الله صلی الله علیه و آله و سلم فی فضائل علی علیه السلام لفاطمه علیها السلام
(در جریان خواستگاری امیر المؤمنین علیه السلام وقتی زنان قریش پیش حضرت زهرا سلام الله علیها از حضرت بدگوئی کردند ، پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم به حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود : ) ای فاطمه . . . اما در مورد اینکه گفتی او بطین است ، وجود علی مملو از علم است و این علم را خداوند در میان امتم به او اختصاص داده است
. . . عن عبایة بن ربعی قال : جاء رجل إلى ابن عباس فقال له : أخبرنی عن الأنزع البطین علی بن أبی طالب فقد اختلف الناس فیه ؟ فقال له ابن عباس :
أیها الرجل والله لقد سألت عن رجل ما وطئ الحصى بعد رسول الله صلى الله علیه وآله أفضل منه وانه لأخو رسول الله وابن عمه ووصیه وخلیفته على أمته وانه الأنزع من الشرک ، بطین من العلم ، ولقد سمعت رسول الله صلى الله علیه وآله یقول : من أراد النجاة غدا فلیأخذ بحجزة هذا الأنزع یعنی علیا علیه السلام .
عبایة بن ربعی می گوید : فردی نزد ابن عباس آمد و گفت : در مورد انزع البطین علی بن ابی طالب برایم بگو زیرا که مردم در مورد شخصیت او اختلاف نظر دارند ؟ ابن عباس فرمود : ای مرد در مورد فردی پرسیدی که به خدا قسم بعد از رسول خدا کسی با فضیلت تر از او بر روی زمین راه نرفته ، همانا علی برادر و پسر عمو و وصی و جانشین و خلیفه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر امتش می باشد و او کنده شده از شرک است و مملو و سرشار از علم ؛ از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود : هرکس می خواهد روز قیامت نجات یابد(و در زمره نجات یافتگان باشد) باید به دامان این انزع یعنی علی علیه السلام چنگ زند ( و دست نیاز به طرف او دراز کند
علل الشرایع ـ شیخ صدوق ـ ج۱ ، ۱۵۹ ، ح۳ ، باب ۱۲۸ - علة الصلع فی رأس أمیر المؤمنین علیه السلام ، والعلة التیمن أجلها سمى الأنزع البطین ؛ معانی الأخبار ـ شیخ صدوق ـ ص ۶۳ ، ح ۱۱ ، باب معانی أسماء محمد وعلى وفاطمة والحسن والحسین والأئمة علیهم السلام
سبط ابن جوزی از علمای اهل سنت می نویسد :
( ویسمى ( علی علیه السلام ) البطین ، لأنه کان بطینا من العلم ، وکان یقول علیه السلام : لو ثنیت لی الوسادة لذکرت فی تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم حمل بعیر . ویسمى الأنزع لأنه کان أنزع من الشرک .
سبط ابن جوزى می گوید :
از آن رو که باطن علی علیه السلام سرشار از علم بود ، به ایشان بطین گویند . ایشان می فرمود : اگر کرسی درسی برایم می بود در تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم برابر یک بار شتر مطلب می گفتم . و از آنجا که علی علیه السلام از شرک بریده بود ، او را انزع گویند.
تذکرة الخواص ( از منابع اهل سنت ) ـ سبط ابن الجوزی ـ ص ۱۶ ، چاپ مؤسسة اهل البیت علیهم السلام ـ بیروت ، لبنان ـ ، سال چاپ : ۱۴۰۱ ه .ق ، ۱۹۸۱ م .
بناربراین چون انواع و اقسام علوم و حکمتى که خداوند به او بخشیده بود ، بر همگان آشکار گردید او را ( بطین ) خواندند، چون درون آن حضرت سرشار از علم و حکمت بود و انواع و اقسام علم و حکمت حکم غذاى او را داشت به این اعتبار او را بطین یعنى سرشار از علم و حکمت خواندند درست مانند کسى که بخاطر پر شدن شکمش از غذاى جسمانى به او بطین می گویند .
در ضمن در خصوص انبیاء دیگر نیز «ضخم البطن» آمده است درباره حضرت داود علیه السلام نقل شده است:
ثم فتح باباً آخر فاستخرج حریرة بیضاء فیها صورة رجل . . . ضخم البطن ربعة . . . فقال هل تعرفون هذا قلنا لا قال هذا داود علیه السلام
تفسیر القرآن العظیم ج۲ ، ص۲۵۴ ـ إسماعیل بن عمر بن کثیر الدمشقی أبو الفداء ( ابن کثیر) ـ ، الوفاة: ۷۷۴ ، ناشر : دار الفکر ـ بیروت – ۱۴۰۱ ؛
ابن قتیبه درباره شمایل حضرت ادریس می‌نویسد:
قال وهب بن منبه إن إدریس‌النبی‌علیه السلام‌کان . . . ضخم البطن عریض‌الصدر. . .
المعارف ج۱، ص۲۰ ، باب : شرح حال إدریس صلى الله علیه وسلم ـ ابن قتیبة أبو محمد عبد الله بن مسلم ـ (متوفی ۲۷۶هـ)ناشر: دار المعارف ـ القاهرة ـ ، تحقیق : دکتور ثروت عکاشة ؛
با این وجود جسم حضرت علی معتدل بوده است نه به این صورت
موفق باشید گروه پاسخ به شبهات
| 
