آیا حضرت آدم نافرمانی خدا را کرده و مرتکب ظلم شده و شیطان ولی او شد؟
باسلام دوست گرامی شیعیان بر خلاف اهل سنت معتقدند که انبیاء از آغاز تولد تا پایان عمر معصوم از گناه هستند. و هیچ گونه گناه کبیره و یا صغیره انجام نمی دهند.
اما در مورد عصمت حضرت آدم علیه السلام و آیاتی که در قرآن آمده باید گفت:
اوامر و نواهی خداوند نسبت به بندگان دو صورت دارد:
(امر و نهی مولوی) و (امر و نهی ارشادی)
در امور مولوی اگر بنده به هر صورتی با خداوند مخالفت کند گنهکار محسوب می شود ولی در امور ارشادی اینگونه نیست بلکه از باب نصیحت است که اگر بنده انجام دهد به سود او خواهد بود. و الا ترک آن امر گناه و معصیت نیست.
در آیه لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمین. خداوند حضرت آدم را از خوردن یک درخت نهی کرده است و به او توصیه کرده است که اگر از آن درخت نخوری به سود تو خواهد بود.
در تفسیر المیزان علامه طباطبایی می نویسد:
(فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ) کلمه ظالمین اسم فاعل از ظلم است، نه ظلمت، که بعضى از مفسرین احتمالش را دادهاند، چون خود آدم و همسرش در آیه: (رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا، وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا) اعتراف بظلم خود کردهاند.
چیزى که هست خداى تعالى این تعبیر را در سوره (طه) مبدل به تعبیر شقاوت کرده در اینجا فرموده: (فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ)، و در آنجا فرموده (فَلا یُخْرِجَنَّکُما مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقى)، و شقاء بمعناى تعب است، هم چنان که خود قرآن آن را تفسیر نموده، و تفصیل داده به اینکه (إِنَّ لَکَ أَلَّا تَجُوعَ فِیها، وَ لا تَعْرى، وَ أَنَّکَ لا تَظْمَؤُا فِیها وَ لا تَضْحى) از اینجا بخوبى روشن مىگردد که وبال ظلم نامبرده همان واقع شدن در تعب زندگى در دنیا، از گرسنگى، و تشنگى، و عریانى، و خستگى بوده، و بنابراین ظلم آدم و همسرش، ظلم بنفس خود بوده، نه نافرمانى خدا، چون اصطلاحا وقتى این کلمه گفته میشود، معصیت و نافرمانى و ظلم بخداى سبحان به ذهن مىرسد.
در نتیجه این نیز روشن مىگردد، که پس نهى نامبرده یعنى (نزدیک این درخت مشوید) نهى تنزیهى، و ارشادى، و خلاصه خیرخواهانه بوده، نه نهى مولوى، که تا نافرمانیش عذاب داشته باشد، (مثل اینکه شما بفرزند خود بگویى) پا برهنه راه مرو، چون ممکن است میخ پاى تو را سوراخ کند)، و مخالفت چنین نهیى را معصیت نمی گویند.
پس آدم و همسرش بنفس خود ظلم کردند، و خود را از بهشت محروم ساختند، نه اینکه نافرمانى خدا را کرده، و باصطلاح گناهى مرتکب شده باشند.
علامه طباطبایى- سید محمد باقر موسوى همدانى. ترجمه تفسیر المیزان ج ۱ ص ۲۱۰. ناشر: دفتر انتشارات اسلامى. قم
لذا نهی خداوند به حضرت آدم نهی ارشادی بوده و نتیجه عمل نکردن به آن تعب و سختی زندگی است نه معصیت و عذاب.
اما آیه ی یا بَنی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّة. بیان شد که خروج از بهشت و آمدن در دنیا نتیجه گناه نبود بلکه نتیجه ترک اولی و انجام کاری بود که خداوند از آن نهی ( ارشادی ) کرده بود.
آیه ی وَعَصى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوى.در تفسیر نمونه آمده است:
گرچه عصیان در عرف امروز معمولا به معنی گناه می آید ولی در لغت به معنی خارج شدن از اطاعت و فرمان است (اعم از اینکه این فرمان یک فرمان وجوبی باشد یا مستحب ) بنابراین به کار رفتن کلمه عصیان، لزوما به معنی ترک واجب یا ارتکاب حرام نیست، بلکه میتواند ترک یک امر مستحب یا ارتکاب مکروه باشد. از این گذشته گاهی امر و نهی جنبه ارشادی دارد، همانند امر و نهی طبیب که به بیمار دستور می دهد فلان دوا را بخور و از فلان غذای نامناسب پرهیز کن، شک نیست که اگر بیمار مخالفت دستور طبیب کند تنها به خود ضرر میزند چرا که ارشاد و راهنمائی طبیب را نادیده گرفته است .
خداوند نیز به آدم فرموده بود از میوه درخت ممنوع مخور که اگر بخوری از بهشت بیرون خواهی رفت و در زمین گرفتار درد و رنج فراوان خواهی شد، او مخالفت این فرمان ارشادی کرد، و نتیجه اش را نیز دید.
آیت الله مکارم شیرازی. تفسیر نمونه ج ۱۳ ص ۳۲۴. نشر: دار الکتب الاسلامیه
و اما قسمت آخر آیه: إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذینَ لا یُؤْمِنُون
این قسمت از آیه می فرماید ما شیطان را ولی سرپرست افراد بی ایمان قرار دادیم.
خداوند متعال پس از تذکر به فرزندان حضرت آدم نسبت به شیطان هشدار می دهد که شیطان خیرخواه شما نیست و سابقه ی دیرینه در دشمنی با شما دارد و مثال آن هم دشمنی او با حضرت آدم که سبب شد تا از بهشت بیرون شود.
با در نظر گرفتن این آیه : ان عبادى لیس لک علیهم سلطان الا من اتبعک من الغاوین
انسان اگر بنده حقیقی خدا باشد شیطان در او نفوذی ندارد و نمی تواند او را فریب دهد. پس شیطان بر کسی مسلط می شود که به خدا ایمان نیاورد و وقتی ایمان نیاورد شیطان هر نوع ولایتی بر او خواهد داشت.
آیه در صدد بیان این است نه اینکه شیطان بر حضرت آدم مسلط شد و او ولی حضرت شد.
موفق باشید گروه پاسخ به شبهات
| 
