غیبت به خاطر خوف از قتل است؟
در زمان ظهور سلاح‌ها از کار می‌افتند؟
با سلام
دوست گرامی
این روایت، با سندهای متعدد که در حد استفاضه است از زراه نقل شده و نیاز به بررسی سندی ندارد. مرحوم شیخ صدوق در کتاب «کمال الدین» این روایات را با این اسناد نقل کرده است:
۷ - وبهذا الاسناد ، عن محمد بن مسعود قال : حدثنی عبد الله بن محمد بن خالد قال : حدثنی أحمد بن هلال ، عن عثمان بن عیسى الرواسی ، عن خالد بن نجیح الجواز، عن زرارة قال : قال أبو عبد الله علیه السلام ، یا زرارة لا بد للقائم من غیبة ؟ قلت : ولم ، قال : یخاف علی نفسه - وأومأ بیده إلى بطنه - .
۸ - وبهذا الاسناد ، عن محمد بن مسعود قال : حدثنی محمد بن إبراهیم الوراق قال : حدثنا حمدان بن أحمد القلانسی ، عن أیوب بن نوح ، عن صفوان بن یحیى ، عن ابن بکیر ، عن زرارة قال : سمعت أبا جعفر علیه السلام یقول : إن للقائم غیبة قبل أن یقوم ، قال : قلت : ولم ؟ قال : یخاف - وأومأ بیده إلى بطنه - .
۹ - حدثنی عبد الواحد بن محمد بن عبدوس العطار رضی الله عنه قال : حدثنا علی ابن محمد بن قتیبة ، عن حمدان بن سلیمان ، عن محمد بن الحسین ، عن ابن محبوب ، عن علی بن رئاب ، عن زرارة قال : سمعت أبا جعفر علیه السلام یقول : إن للقائم غیبة قبل ظهوره ، قلت : ولم ؟ قال : یخاف - وأومأ بیده إلى بطنه . - قال زرارة : یعنی القتل .
۱۰ - حدثنا محمد بن علی ماجیلویه رضی الله عنه قال : حدثنی عمی محمد بن - أبی القاسم ، عن أحمد بن أبی عبد الله البرقی ، عن أیوب بن نوح ، عن صفوان بن یحیى عن ابن بکیر ، عن زرارة ، عن أبی عبد الله علیه السلام قال : للقائم غیبة قبل قیامه ، قلت : ( ۳ ) ولم ؟ قال : یخاف على نفسه الذبح.
کمال الدین وتمام النعمة - الشیخ الصدوق - ص ۴۸۱
و در کتاب دیگرش این روایت را نیز نقل کرده است:
۱ - حدثنا محمد بن علی ماجیلویه رضی الله عنه ، عن أبیه ، عن أبیه أحمد بن أبی عبد الله البرقی عن محمد بن أبی عمیر عن أبان وغیره عن أبی عبد الله " ع " قال : قال رسول الله صلى الله علیه وآله لابد للغلام من غیبة فقیل له ولم یا رسول الله قال : یخاف القتل .
علل الشرائع - الشیخ الصدوق - ج ۱ ص ۲۴۳
همانگونه که مشاهده می‌شود، خوف از کشتن در این روایات، علت غیبت محسوب شده است؛ اما این خوف، از روی ضعف و زبونی نیست تا اشکال پیش بیاید؛ بلکه عقلائی و ضروری و عین تدبیر که از سوی خداوند برای آن حضرت انجام شده است.
وقتی تاریخ زمان امام حسن عسکری علیه السلام را به دقت مطالعه فرمایید، علت آن روشن خواهد شد و آن این که در زمان ایشان، بنی عباس مراقبت شدید داشتند که در خانواده ایشان پسری به دنیا نیاید؛ زیرا آنها میدانستند که پسر آن حضرت، آخرین امام معصوم است. از این جهت ولادتش مخفیانه بود و بعد از شهادت پدرش نیز غایب شد و این غیبتش تا زمانی که خداوند بخواهد ادامه می‌باید.
مرحوم شیخ طوسی دلیل غیبت آن حضرت را این گونه ذکر میکند:
إن قیل : ألیس آباؤه علیهم السلام کانوا ظاهرین ولم یخافوا ولا صاروا بحیث لا یصل إلیهم أحد ؟ . قلنا : آباؤه علیهم السلام حالهم بخلاف حاله ، لأنه کان المعلوم من حال آبائه لسلاطین الوقت وغیرهم أنهم لا یرون الخروج علیهم ، ولا یعتقدون أنهم یقومون بالسیف ویزیلون الدول ، بل کان المعلوم من حالهم أنهم ینتظرون مهدیا لهم ، ولیس یضر السلطان اعتقاد من یعتقد إمامتهم إذا أمنوهم على مملکتهم ( ولم یخافوا جانبهم ) .
اگر گفته شود: پدران امام زمان همه آشکار بودند و از دشمن بیم نداشتند و این طور نبودند که کسى نتواند بآنها برسد.
پاسخ آن میگوئیم: وضع آن حضرت عکس وضع پدران بزرگوارش است. زیرا وضع پدران آن حضرت در نظر خلفاى وقت و دیگران طورى بود که نمیدانستند ائمه علیه آنها قیام میکنند و عقیده نداشتند که آن ذوات مقدسه با شمشیر قیام خواهند کرد و دولتها را نابود میکنند. بلکه همه میدانستند که ائمه اطهار منتظر ظهور مهدى خودشان هستند و اعتقاد بامامت آنها هم براى خلفا که اطمینان بانتظام امور مملکت خود داشتند، زیان بخش نبود.
ولیس کذلک صاحب الزمان علیه السلام ، لان المعلوم منه أنه یقوم بالسیف ویزیل الممالک ویقهر کل سلطان ویبسط العدل ویمیت الجور ، فمن هذه صفته یخاف جانبه ویتقی فورته ، فیتتبع ویرصد ، ویوضع العیون علیه ، ویعنى به خوفا من وثبته وریبة من تمکنه فیخاف حینئذ ویحوج إلى التحرز والاستظهار ، بأن یخفی شخصه عن کل من لا یأمنه من ولی وعدو إلى وقت خروجه .
ولى حضرت صاحب الزمان علیه السّلام این طور نیست. زیرا همه میدانستند که او با شمشیر قیام نموده و کشورها را فتح میکند و هر پادشاهى را مقهور میگرداند و عدل را گسترش میدهد و ظلم را از میان برمیدارد. پس کسى که چنین باشد، قهرا دشمنان از قدرت و سلطه او خواهند ترسید و همه جا در تعقیب و کمین او خواهند بود و جاسوسها براى یافتنش میگمارند و از ترس تسلط وى قصد کشتن او را خواهند کرد. در این صورت البته او هم از جان خود بیمناک مىشود و ناچار پنهان میگردد و از نظر تمام کسانى که اطمینان بآنها ندارد خواه دوست و خواه دشمن تا موقع ظهورش، غائب مىشود.
الغیبة - الشیخ الطوسی - ص ۳۳۰
شیخ طوسی پس از ذکر مطلب فوق، به نکته دیگری اشاره دارد که چون امام زمان علیه السلام آخرین حجت الهی است، اگر تا قبل از زمانی که قرار است رسما ظهور کند، از خفا در آید، و دشمنانش هم که در صدد یافتن حضرت است، پس واجب است که مخفی بماند تا خداوند اذن بدهد:
وأیضا فآباؤه علیهم السلام إنما ظهروا لأنه کان المعلوم أنه لو حدث بهم حادث لکان هناک من یقوم مقامه ویسد مسده من أولادهم ، ولیس کذلک صاحب الزمان علیه السلام ، لان المعلوم أنه لیس بعده من یقوم مقامه قبل حضور وقت قیامه بالسیف ، فلذلک وجب استتاره وغیبته ، وفارق حاله حال آبائه علیهم السلام ، وهذا واضح بحمد الله .
و نیز علت اینکه پدران آن حضرت آشکار بودند این بود که آنها میدانستند اگر اتفاق سوئى براى آنها روى دهد، امام دیگرى هست که جاى او را بگیرد و شکاف را پر کند، و حال آنکه امام زمان چنین نیست. زیرا میدانیم که کسى بعد از او نیست که پیش از آن حضرت با شمشیر، قیام کند و جاى او را بگیرد. بهمین جهت میگوئیم: واجب است که آن حضرت پنهان شود و از نظرها غائب گردد و باید میان او و پدران بزرگوارش فرق گذاشت.
الغیبة - الشیخ الطوسی - ص ۳۳۱
نتیجه‌ی بحث این است که امام زمان علیه السلام از موشک و توپ دشمنان نمی‌ترسد، بلکه ترس از این است که اگر قبل از زمان ظهور که خداوند می‌خواهد، ظاهر شود، کشته شود در حالی که برای گسترش اسلام و عدالت جهانی تا هنوز کاری نکرده است و هدف وجود او هم این است که در پایان دنیا، همه مسلمان شوند و عدالت جهانی برقرار شود.
بنابراین تحلیلی را که شما ذکر کرده اید، نزدیک به واقعیت نیست.
از آنچه گفتیم، پاسخ قسمت دوم سؤال شما نیز روشن می‌شود و آن این که : روایات فوق با روایتی که اشاره فرموده اید، تناقض ندارد؛زیرا خوف امام از وسائل پیشرفته‌ای جنگی نیست بلکه ترس از بیهوده کشته شدن است.
شیخ طوسی رحمة الله علیه، چند مثال خوبی را برای این قضیه بیان کرده است:
ولمثل ذلک اختفى رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فی الشعب تارة ، وأخرى فی الغار ، وقعد أمیر المؤمنین علیه السلام عن المطالبة بحقه .
همانند غیبت آن حضرت، رسول خدا صلی الله علیه وآله یک مرتبه در شعب ابی طالب و مرتبه دیگر در غار مخفی شد و نیز امیر مؤمنان از مطالبه حقش صرف نظر کرد.
الغیبة - الشیخ الطوسی، ص ۳۳۲
بنابراین، گاهی مخفی شدن و دست از قیام کشیدن عقلائی به مصلحت است.
موفق باشید
گروه پاسخ به شبهات
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
| 
