سلام
حدیث زیر از حکمت های نهج البلاغه است.منظور حدیث چیست؟(شصت سال است)
" ?و درود خدا بر او فرمود: عمری که خدا از فرزند آدم پوزش را می پذیرد شصت سال است."
با سلام دوست گرامی این روایت در حقیقت هشدار به بزرگسالان است و یک نوع اتمام حجت به آنها می‌باشد تا بیشتر مراقب خود باشند
امام علیه السلام در این گفتار حکیمانه هشدارى به بزرگسالان مىدهد و مىفرماید:
مراقب خود باشند «هنگامى که عمر به شصت سال رسید دیگر عذرى (در انجام گناه و ترک واجبات) از آنها پذیرفته نیست»؛
(الْعُمْرُ الَّذِی أَعْذَرَ اللَّهُ فِیهِ إِلَى ابْنِ آدَمَ سِتُّونَ سَنَةً)
. شک نیست که انسان در دورانهاى مختلف عمر تحت تأثیر انگیزههاى گوناگونى است؛ در کودکى به بازىها سرگرم مىشود و در جوانى به شهوات.
هنگامى که دوران جوانى مىگذرد و بخشى از شهوات رو به افول مىگذارد، شهوت مال و مقام و مانند آن در انسان زنده مىشود و به آن مىپردازد؛ اما هنگامى که به دوران پیرى مىرسد که لااقل از شصت سالگى شروع مىشود آن انگیزهها نیز در بسیارى از افراد ضعیف مىگردد مخصوصاً اگر به وضع جسمانى خود توجه کنند که قواى آن به سرعت رو به کاهش مىرود، موهاى سر و صورت سفید مىشوند، استخوانها ضعیف مىگردند، بهتدریج قامت خمیده مىشود و نشانههاى ارتحال از دنیا یکى پس از دیگرى آشکار مىگردند. با توجه به این مسائل، هوسهاى پیرى در او طغیان نخواهند کرد و او به فکر آینده خویش و سراى آخرت خواهد افتاد.
این به آن معنا نیست که اگر جوانان گناه کنند یا کسانى که در سنین پایینتر ازشصت سال قرار دارند مرتکب خلافى شوند معذورند، بلکه منظور این است اگر جوانان و میانسالان بتوانند عذرى براى خود در پیشگاه خدا بیاورند کسانى که به سن شصت سال و بالاتر مىرسند آن عذرها را نیز نخواهند داشت و به تعبیر دیگر گناه این افراد از گناه جوانان زشتتر و مجازات آن شدیدتر است.
این در حالى است که در بعضى از روایات سن کمترى از شصت سال در این زمینه ذکر شده است.
از امام باقر علیه السلام نقل شده که فرمود:
«إِذَا أَتَتْ عَلَى الرَّجُلِ أَرْبَعُونَ سَنَةً قِیلَ لَهُ خُذْ حِذْرَکَ فَإِنَّکَ غَیْرُ مَعْذُورٍ؛
هنگامى که انسان به سن چهل سالگى مىرسد به او گفته مىشود کاملًا مراقب باش، زیرا بعد از این معذور نخواهى بود».کافى، ج ۲، ص ۴۵۵، ح ۱۰
ولى براى اینکه بعضى این سخن را براى کسانى که کمتر از چهل سال دارند چراغ سبزى نسبت به گناهان نپندارند امام علیه السلام در ذیل این روایت مىفرماید:
«وَلَیْسَ ابْنُ الْأَرْبَعِینَ بِأَحَقَّ بِالْحِذْرِ مِنِ ابْنِ الْعِشْرِینَ فَإِنَّ الَّذِی یَطْلُبُهُمَا وَاحِدٌ وَلَیْسَ بِرَاقِد؛
چهل ساله براى پرهیز از گناه سزاوارتر از بیست ساله نیست، زیرا کسى که هر دو را طلب مىکند یکى است (اعمال آنها را مىبیند) و خواب نیست».کافى، ج ۲، ص ۴۵۵، ح ۱۰
در ذیل آیه ۱۵ سوره «احقاف» که دوران زندگى انسان را از طفولیت برمىشمرد تا به چهل سال مىرسد و آن را دوران کمال انسان مىشمارد: «حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً» از ابن عباس نقل شده است که مىگوید:
«مَنْ بَلَغَ أرْبَعِینَ وَلَمْ یَبْلُغْ خَیْرُهُ شَرَّهُ فَلْیَتَجَهَّزْ إلَى النّارِ؛
کسى که به چهل سال برسد و نیکى او بر بدىاش غلبه نکند آماده آتش دوزخ گردد. (ابن عباس اینگونه مطالب را معمولًا یا از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و یا از امیرمؤمنان على علیه السلام شنیده است)». مجموعه ورام، ج ۱، ص ۳۵
پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج۱۴، ص: ۶۳۵
شیخ صدوق رحمه الله در کتاب خصال از امام صادق علیه السلام نقل مىکند که فرمود:
«إِنَّ الْعَبْدَ لَفِی فُسْحَةٍ مِنْ أَمْرِهِ مَا بَیْنَهُ وَبَیْنَ أَرْبَعِینَ سَنَةً فَإِذَا بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً أَوْحَى اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَى مَلَکَیْهِ قَدْ عَمَّرْتُ عَبْدِی هَذَا عُمُراً فَغَلِّظَا وَشَدِّدَا وَتَحَفَّظَا وَاکْتُبَا عَلَیْهِ قَلِیلَ عَمَلِهِ وَکَثِیرَهُ وَصَغِیرَهُ وَکَبِیرَهُ؛
انسان قبل از چهل سال در وسعت قرار دارد (خداوند کمتر بر او سخت مىگیرد) ولى هنگامى که به چهل سال رسید خداوند متعال به دو فرشتهاى که مأمور او هستند وحى مىفرستد که من بندهام را عمر کافى و طولانى دادم. از این به بعد بر او سخت بگیرید و شدت عمل به خرج دهید و دقیقاً مراقب اعمال او باشید و هر کار کم یا زیاد، کوچک یا بزرگى را انجام مىدهد در نامه اعمال او بنویسید». کافى، ج ۸، ص ۱۰۸، ح ۸۴
البته منافاتى میان این روایات و امثال آن با آنچه از امام علیه السلام در گفتار حکیمانه مورد بحث آمد نیست، زیرا شدت عمل درباره انسانها نیز مراحلى دارد. در مرحله چهل سالگى کمتر و در شصت سالگى بیشتر است و به تعبیر دیگر، حدیث چهل سال اشاره به حداقل و حدیث شصت سال اشاره به حداکثر است.
در تفسیر قرطبى و درّالمنثور ذیل آیه شریفه ۳۷ سوره «فاطر» که خطاب به دوزخیان است و مىفرماید: «أَوَلَمْ نُعَمِّرْکُمْ مَّا یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ»؛ آیا به شما به مقدار کافى براى بیدار و تذکر عمر ندادیم و بیمدهنده الهى به سوى شما نیامد؟» از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله چنین نقل شده است:
«إذَا کانَ یَوْمُ الْقِیامَةِ نُودِىَ (أَیْنَ) أَبْناءُ السِّتِّیْنَ؟ وَهُوَ الْعُمْرُ الَّذِى قالَ اللَّهُ فِیْهِ: أَوَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیْهِ مَنْ تَذَکَّرَ؛
هنگامى که روز قیامت شود، منادى ندا کند، انسانهاى شصت ساله کجا هستند؟
این همان عمرى است که خدا درباره آن فرموده: آیا ما شما را به مقدارى که افراد متذکر شوند، عمر ندادیم؟!».
به هر روى از مجموع این روایات استفاده مىشود که انسان هنگامى که به چهل سالگى مىرسد باید بسیار مراقب اعمال خویش باشد و چون به شصت سالگى برسد بسیار بیشتر، زیرا هر لغزشى را در این سن و سال براى او مىنویسند و عذرى در پیشگاه خدا نخواهد داشت.
پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج۱۴، ص: ۶۳۴-ص: ۶۳۶ موفق باشید گروه پاسخ به شبهات
| 
