سلام
با توجه به آیه نه حجرات
و اگر دو گروه از مؤمنان با یکدیگر بجنگند میان آنها صلح و آشتى برقرار کنید، و اگر یکى از آن دو گروه بر دیگرى تجاوز کند، با آن گروهى که تجاوز مىکند، بجنگید تا به حکم خدا باز گردد. پس اگر بازگشت، میانشان به عدالت و انصاف، صلح و آشتى برقرار کنید؛ و همواره دادگرى را پیشه سازید که خدا دادگران را دوست دارد. (۹)
حال آیا از این آیه میشود گفت که معاندان در جنگ جمل منافق نبودند بلکه مومن اند؟
با سلام دوست گرامی نکته‌ای که باید در خصوص این آیه : إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا
بَیْنَهُما..که به دوگروه مسلمان که در حال جنگ هستند اطلاق ایمان شده است و یا آیاتی که دیگر با خطاب «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» آمده است، مورد توجه قرار بگیرد این است که در قرآن لزوماً اطلاق ایمان در مورد مؤمنان واقعی بکار نرفته است در آیات فراوانی در خصوص مسلمانان عادی نیز ایمان بکار رفته است به عنوان نمونه در سوره مائده، ۹۴:«یا
أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لَیَبْلُوَنَّکُمُ اللَّهُ بِشَیْءٍ مِنَ
الصَّیْدِ تَنالُهُ أَیْدیکُمْ وَ رِماحُکُمْ لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ
یَخافُهُ بِالْغَیْبِ فَمَنِ اعْتَدى بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلیمٌ»
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ما لَکُمْ إِذا قیلَ لَکُمُ انْفِرُوا فی
سَبیلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ...». اى کسانى که ایمان
آوردهاید، خدا شما را به صیدى که به دست مىگیرید یا به نیزه شکار
مىکنید، مىآزماید تا بداند چه کسى در نهان از او مىترسد
در این
آیه برخی از مسلمانان را با اینکه فعل زشتی انجام داده‌اند، با تعبیر «یا
أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» خطاب کرده و مؤاخذه می‌کند که نشان از وسعت
مخاطبان این تعبیر دارد در آیه دیگر آمده است «یا أَیُّهَا الَّذینَ
آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ
رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ
تُفْلِحُونَ».مائده، ۹۰: «اى اهل ایمان! جز این نیست که همه مایعات مست
کننده و قمار و بت‌هایى که [براى پرستش] نصب شده و پاره چوب‌هایى که به آن
تفأل زده میشود، پلید و نجس و از کارهاى شیطان است پس از آنها دورى کنید
تا شاید رستگار شوید
عبارت «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» در این آیه احتمال
رستگاری را برای مخاطبان قرار داده و آن هم منوط به برخی شرایط، در
حالی‌که اگر عبارت «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» اشاره به مؤمنان واقعی
داشت، باید رستگاری را قطعی می‌گرفت.
در آیه دیگر مسلمانان را مورد خطاب قرار داده است و به آنها گفته است ای مومنان ایمان بیاورید
یا
أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ
الَّذی نَزَّلَ عَلى رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ الَّذی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ
وَ مَنْ یَکْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ
الْیَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعیداً . ۱۳۶نساء) اى کسانى که
ایمان آوردهاید! به خدا و پیامبرش، و کتابى که بر او نازل کرده، و کتب
(آسمانى) که پیش از این فرستاده است، ایمان (واقعى) بیاورید کسى که خدا و
فرشتگان او و کتابها و پیامبرانش و روز واپسین را انکار کند، در گمراهى دور
و درازى افتاده است.
اگر ایمان مسمانان واقعی و کامل بود دیگر نیاز نبود دوباره بگوید ایمان بیاورید
در آیه دیگر نیز آمده است
أَ
لَمْ یَأْنِ لِلَّذینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ
اللَّهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَ لا یَکُونُوا کَالَّذینَ أُوتُوا
الْکِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ
وَ کَثیرٌ مِنْهُمْ فاسِقُون حدید ۱۶
آیا وقت آن نرسیده است که دلهاى
مؤمنان در برابر ذکر خدا و آنچه از حقّ نازل کرده است خاشع گردد؟! و مانند
کسانى نباشند که در گذشته به آنها کتاب آسمانى داده شد، سپس زمانى طولانى
بر آنها گذشت و قلبهایشان قساوت پیدا کرد و بسیارى از آنها فاسقند!
در این آیه از گنهکاران با آمنوا مورد خطاب واقع شده‌اند
بنابراین
خطاب امنوا و یا مومنین حتما به این معنی نیست که آنها دارای ایمان واقعی هستند بلکه
گاهی مراد مسلمانی هست که به ظاهر ایمان آورده‌اند و یا ایمانشان کامل نیست با این توضیح پس اطلاق مومنین بر دو گروه مسمان در حال جنگ، که یکی اهل بغی می‌باشد، به این معنا نیست که اهل بغی مانند اهل جمل دارای ایمان واقعی هستند بلکه اطلاق ایمان بر آنها بخاطر اسلامشان است و بغی بودن آنها را از دائره اسلام خارج نمی‌کند همچنانکه ثعلبی گوید: وفی هاتین الآیتین دلیل على انّ البغی لا یزیل اسم الإیمان ، لأنّ الله سبحانه وتعالى سمّاهم أخوة مؤمنین مع کونهم باغین
أبو إسحاق أحمد بن محمد بن إبراهیم الثعلبی النیسابوری الکشف و البیان( تفسیر الثعلبی)، دار إحیاء التراث العربی - بیروت - لبنان -
۱۴۲۲هـ-۲۰۰۲م ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : الإمام أبی محمد بن عاشور ،
مراجعة وتدقیق الأستاذ نظیر الساعدی ج ۹ ص ۷۹ ج ۹ ص ناگفته نماند که جنگ حضرت علی علیه السلام با این گروه جمل ، صفین و خوارج طبق دستور صریح پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است همچنانکه حضرت علی علیه السلام فرمودند: «عَهِدَ إِلَى رَسُولُ اللَّهِ (ص) فِى قِتَالِ النَّاکِثِینَ، وَالْقَاسِطِینَ، وَالْمَارِقِینَ » رسول خدا، از من براى جنگ با ناکثین و قاسطین و مارقین پیمان گرفت.بزار، أبو بکر ، البحر الزخار (مسند البزار)، ج۳، ص۲۶ـ ۲۷، ح۷۷۴. این روایت با چندین سند و در ده‌ها کتاب از کتاب‌هاى اهل سنت نقل شده است.
حضرت با اهل جمل، صفین و نهروان، معامله اسلام کرده و در ظاهر حکم به ایمان ظاهری آنها کرده و برادر ایمانی خطاب کرده است:حالهم قال إخواننا بغوا علینا . تفسیر البغوی ، البغوی، ج ۴ ص ۲۱۳ و الا افرادی مثل معاویه در اینکه در باطن کافر بودند، شکی نیست همچنانکه خود حضرت علی علیه السلام به این امر اشاره کرده است. آن حضرت در نهج البلاغه در نامه ۱۶، خطاب به یاران خود می‌فرماید: وَأَعْطُوا السُّیُوفَ حُقُوقَهَا وَوَطِّئُوا لِلْجُنُوبِ مَصَارِعَهَا وَاذْمُرُوا أَنْفُسَکُمْ عَلَى الطَّعْنِ الدَّعْسِیِّ وَالضَّرْبِ الطِّلَحْفِیِّ وَأَمِیتُوا الْأَصْوَاتَ فَإِنَّهُ أَطْرَدُ لِلْفَشَلِ . فَوَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّةَ وَبَرَأَ النَّسَمَةَ مَا أَسْلَمُوا وَلَکِنِ اسْتَسْلَمُوا وَأَسَرُّوا الْکُفْرَ فَلَمَّا وَجَدُوا أَعْوَاناً عَلَیْهِ أَظْهَرُوهُ .حق شمشیرها را اداء کنید، و پشت دشمن را به خاک بمالید، و براى فرو کردن نیزهها، و محکمترین ضربههاى شمشیر، خود را آماده کنید، صداى خود را در سینهها نگهدارید که در زدودن سستى نقش بسزایى دارد. به خدایى که دانه را شکافت، و پدیدهها را آفرید، آنها اسلام را نپذیرفتند، بلکه به ظاهر تسلیم شدند، و کفر خود را پنهان داشتند و آنگاه که یاورانى یافتند آن را آشکار ساختند.
حضرت علی علیه السلام هر چند در باطن کسانی که با او می‌جنگیدند را مسلمان نمی‌دانست، اما در ظاهر چون آنها اظهار اسلام می‌کردند با آنها معامله اسلام کردند و آنها را برادران ایمانی خطاب کرده و حکم به کفر آنان در ظاهر نکرند.
بنابراین قرآن با برادر ایمانی دانستن مؤمنان بویژه در حال جنگ و نزاع، نمی‌خواهد بگوید هر دو گروه مومن واقعی هستند، بلکه اطلاق ایمان به اهل بغی مانند اهل جمل بخاطر اسلام ظاهریشان می‌باشد نه اینکه آنها واقعا مومن بودند
موفق باشید
گروه پاسخ به شبهات موسسه تحقیقاتی ولی عصر (ع)
| 
