 |
درباره ما |  |
| کد سؤال: ۲۰۳۴۶ | امامت و ائمه (علیهم السلام) »امامت عامه »امامت عامه در قرآن » آیه تطهیر | تعداد بازدید: ۵۰ |
باسلام دوست گرامی آنچه که مراد از آیه تطهیر را مشخص می کند، روایاتی است که از جانب نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وارد شده است و همچنین نظرات علمای اهل تسنن پیرامون این آیه. حال به برخی از منابع و مصادر اشاره می شود: از نگاه پیامبر: اولین و بهترین کسی که میشود از ایشان مطلب را گرفت که آیا اهل بیت شامل زنان پیامبر میشوند خود پیامبر است و جالب است که خود پیامبر زنان خودش را خارج کرده است از اهل بیت خودش و وقتی دستور صلوات میدهد اینها را دو قسمت مجزا اعلام میکند احمد با این روایت را با دو سند ذکر کرده است ۲۳۲۲۱ حدثنا عبد اللَّهِ حدثنی أبی ثنا عبد الرَّزَّاقِ ثنا مَعْمَرٌ عَنِ بن طَاوُسٍ عن أبی بکر بن مُحَمَّدِ بن عَمْرِو بن حَزْمٍ عن رَجُلٍ من أَصْحَابِ النبی صلى الله علیه وسلم عَنِ النبی صلى الله علیه وسلم أَنَّهُ کان یقول اللهم صل على مُحَمَّدٍ وَعَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ وَعَلَى أَزْوَاجِهِ وَذُرِّیَّتِهِ کما صَلَّیْتَ على آلِ إبراهیم إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَبَارِکْ على مُحَمَّدٍ وَعَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ وَعَلَى أَزْوَاجِهِ وَذُرِّیَّتِهِ کما بَارَکْتَ على آلِ إبراهیم إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ قال بن طَاوُسٍ وکان أبی یقول مِثْلَ ذلک پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله میفرمودند : خدایا درود بفرست بر محمد و اهل بیت او و بر زنان و فرزندان او آنچنان که درود فرستادی بر آل ابراهیم تو ستوده هستى ، و برکت بده به محمد و اهل بیت او و زنان و فرزندان او آنچنان که بر آل ابراهیم برکت دادی ، به درستی که تو ستوده بزرگ هستی . ابن طاوس گفت : پدرم چنین میگفت مسند أحمد بن حنبل ج ۵ ص ۳۷۴، اسم المؤلف: أحمد بن حنبل أبو عبدالله الشیبانی الوفاة: ۲۴۱ ، دار النشر : مؤسسة قرطبة – مصر با سند دیگر: ۱۶۶۳۹ قال عبد اللَّهِ سمعت مُصْعَباً الزبیری یقول جاء أبو طَلْحَةَ الْقَاصُّ إلى مَالِکِ بن أَنَسٍ فقال یا أَبَا عبد اللَّهِ أن قَوْماً قد نهونی ان أَقُصَّ هذا الحدیث صلى الله على إبراهیم انک حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَعَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ وَعَلَى أَزْوَاجِهِ فقال مَالِکٌ حَدِّثْ بِهِ وَقُصَّ بِهِ وَقُولَهُ مسند أحمد بن حنبل ج ۴ ص ۶۱، اسم المؤلف: أحمد بن حنبل أبو عبدالله الشیبانی الوفاة: ۲۴۱ ، دار النشر : مؤسسة قرطبة - مصر تصحیح هیثمی: کما صلیت على آل إبراهیم إنک حمید مجید وبارک على محمد وعلى أهل بیته وعلى أزواجه وذریته کما بارکت على آل إبراهیم أنک حمید مجید قال ابن طاوس وکان أبی یقول مثل ذلک رواه أحمد ورجاله رجال الصحیح مجمع الزوائد ومنبع الفوائد ج ۲ ص ۱۴۴ ، اسم المؤلف: علی بن أبی بکر الهیثمی الوفاة: ۸۰۷ ، دار النشر : دار الریان للتراث/دار الکتاب العربی - القاهرة , بیروت - ۱۴۰۷ شعیب الارنووط هم این روایت را تصحیح کرده است: تعلیق شعیب الأرنؤوط : حدیث صحیح رجاله ثقات رجال الشیخین غیر صحابیه مسند أحمد بن حنبل - (ج ۵ / ص ۳۷۴) اگر طبق ادعای اهل سنت زنان پیامبر جزو اهل بیت بودند، لزومی به ذکر جدای نام آنان نبود. ابن عطیه اندلسی می‌نویسد که جهمور علما گفته‌اند که مراد از «أهل البیت» خمسه طبیه است و اگر منظور از آن تنها زنان پیامبر بودند، باید از ضمیر مؤمنث استفاده می‌کرد: وقالت فرقة هی الجمهور «أهل البیت» علی وفاطمة والحسن والحسین وفی هذا أحادیث عن النبی صلى الله علیه وسلم قال أبو سعید الخدری قال رسول الله صلى الله علیه وسلم نزلت هذه الآیة فی خمسة فی وفی علی وفاطمة والحسن والحسین رضی الله عنهم ومن حجة الجمهور قوله «عنکم» و «یطهرکم» بالمیم ولو کان النساء خاصة لکان عنکن . گروهی که شامل اکثر علما میشود، گفته‌اند که منظور از «اهل البیت» علی، فاطمه، حسن و حسین است و در این باره روایاتی از رسول خدا نیز نقل شده است. ابوسعید خدری گفته: رسول خدا فرمود: این‌آیه در باره پنج نفر نازل شده است، در باره من، علی، فاطمه، حسن و حسین. از دلائل جهمور این سخن خداوند است : «عنکم» و «یطهرکم» که با میم آمده و اگر منظور تنها همسران بود، باید از ضمیر «عنکن» استفاده می‌شد. الأندلسی، ابومحمد عبد الحق بن غالب بن عطیة (متوفاى۵۴۶هـ)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۴، ص۳۸۴ در باره اینکه مصداق واقعی «اهل البیت» انحصار آن به پنج تن آل عبا است که رسول خدا با کشیدن عبا بر سر آن‌ها مصداق قطعی و واقعی آن را مشخص کرده است. تعداد زیادی از علمای اهل سنت و همچنین تمام شیعیان طرفدار این نظریه هستند و دلایل متعددی برای اثبات این مسأله دارند . روایات متعددی نیز در منابع اهل سنت از حدود پانزده نفر از أصحاب در این باره وجود دارد؛ از جمله از : ۱. امام حسن مجتبی سلام الله علیه ؛ ۲ – عائشة ؛ ۳. أم سلمة؛ ۴. عبد اللّه بن العباس ؛ ۵ . سعد بن أبی وقاص؛ ۶. أبو الدرداء؛ ۷. أنس بن مالک؛ ۸ . أبو سعید الخدری؛ ۹. واثلة بن الأسقع؛ ۱۰. جابر بن عبد اللّه؛ ۱۱. زید بن أرقم؛ ۱۲. عمر بن أبی سلمة؛ ۱۳. زید بن أرقم؛ ۱۴. أبو الحمراء؛ ۱۵ . معقل بن یسار. روایات صحیح السند فراوانی در منابع اهل سنت وجود دارد که این مسأله را ثابت میکند که ما تنها به سه روایت بسنده می‌کنیم: ۱.روایت اول: ترمذى در سنن خود با سند صحیح نقل مى‌کند: حدثنا قُتَیْبَةُ حدثنا محمد بن سُلَیْمَانَ الْأَصْبَهَانِیِّ عن یحیى بن عُبَیْدٍ عن عَطَاءِ بن أبی رَبَاحٍ عن عُمَرَ بن أبی سَلَمَةَ رَبِیبِ النبی صلى الله علیه وسلم قال لَمَّا نَزَلَتْ هذه الْآیَةُ على النبی صلى الله علیه وسلم «إنما یُرِیدُ الله لِیُذْهِبَ عَنْکُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا» فی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَةَ فَدَعَا فَاطِمَةَ وَحَسَنًا وَحُسَیْنًا فَجَلَّلَهُمْ بِکِسَاءٍ وَعَلِیٌّ خَلْفَ ظَهْرِهِ فجللهم بِکِسَاءٍ ثُمَّ قال اللهم هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَیْتِی فَأَذْهِبْ عَنْهُمْ الرِّجْسَ وَطَهِّرْهُمْ تَطْهِیرًا قالت أُمُّ سَلَمَةَ وأنا مَعَهُمْ یا نَبِیَّ اللَّهِ قال أَنْتِ على مَکَانِکِ وَأَنْتِ على خَیْرٍ. از عمر بن أبى سلمه پسر همسر رسول خدا نقل شده است که وقتى آیه «انما یرید الله...» بر پیامبر نازل شد، من در خانه ام سلمه بودم، رسول خدا فاطمه، حسن و حسین را خواست، على (ع) نیز پشت سر آن حضرت بود، کساء را بر سر همه آن‌ها پوشاند و سپس فرمود: خدایا اینها اهل بیت من هستند، پس پلیدى را از آن‌ها دور کن و آنان را پاک و پاکیزه بگردان. ام سلمه گفت: اى پیامبر خدا من هم جزء آن‌ها (اهل بیت) هستم؟ آن حضرت فرمود: سرجاى خودت بمان، تو بر خوبى هستى. الترمذی السلمی، ابوعیسی محمد بن عیسی (متوفاى ۲۷۹هـ)، سنن الترمذی، ج۵، ص۳۵۱، ح۳۲۰۵، البانى وهابى همین روایت را در کتاب صحیح و ضعیف سنن ترمذى، ذیل حدیث شماره ۳۲۰۵ و در کتاب صحیح الترمذى، ذیل حدیث ۲۵۶۲ تصحیح کرده است. ۱.روایت دوم: طحاوی حنفی در کتاب شرح مشکل الآثار، با سند صحیح نقل کرده است که آیه تطهیر تنها در باره پنج تن آل عبا نازل شده است : حدثنا فَهْدٌ ثنا عُثْمَانُ بن أبی شَیْبَةَ ثنا جَرِیرُ بن عبد الْحَمِیدِ عَنِ الأَعْمَشِ عن جَعْفَرِ بن عبد الرحمن الْبَجَلِیِّ عن حَکِیمِ بن سَعْدٍ عن أُمِّ سَلَمَةَ قالت نَزَلَتْ هذه الآیَةُ فی رسول اللهِ صلى الله علیه وسلم وَعَلِیٍّ وَفَاطِمَةَ وَحَسَنٍ وَحُسَیْنٍ علیهم السلام إنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا. از ام سلمه نقل شده است که این آیه در باره رسول خدا، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام نازل شده است : خداوند اراده کرده است که رجس و پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را پاک و پاکیزه سازد. الطحاوی الحنفی ، ابوجعفر أحمد بن محمد بن سلامة (متوفاى۳۲۱هـ)، شرح مشکل الآثار، ج۲، ص۲۳۶ ، طبرانی در معجم الصغیر ، ابو محمد انصاری در طبقات المحدثین و کمال الدین أبی جرادة، همین روایت را با سند دیگر از ابوسعید خدری نقل کرده‌اند : حدثنا الحسن بن أحمد بن حبیب الکرمانی بطرسوس حدثنا أبو الربیع الزهرانی حدثنا عمار بن محمد عن سفیان الثوری عن أبی الجحاف داود بن أبی عوف عن عطیة العوفی عن أبی سعید الخدری رضی الله عنه فی قوله عز وجل «إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت ویطهرکم تطهیرا» قال نزلت فی خمسة فی رسول الله صلى الله علیه وسلم وعلی وفاطمة والحسن والحسین رضی الله عنهم. از ابوسعید خدری در باره آیه «انما یرید الله لیذهب ...» نقل شده است که این آیه در باره پنج نفر نازل شده است : رسول خدا، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام. (الطبرانی، ابوالقاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب (متوفاى۳۶۰هـ)، الروض الدانی (المعجم الصغیر)، ج۱، ص۲۳۱، ح۳۷۵، بررسی سندی: ۱.الحسن بن أحمد بن حبیب الکرمانی بطرسوس م۲۹۱ ط۱۲ ذکره أبو حاتم بن حبان فی کتاب"الثقات"وَقَال (۱) : یروی عَن أبی نعیم ، وأهل العراق ، وکان راویا لمسکین بن بکیر ، یغرب.وَقال علی بن الحسن بن علان الحرانی الحافظ (۲) : ثقة مأمون.وَقال الحافظ أبو بکر الخطیب (۳) : کان ثقة. تهذیب الکمال ج۶ ص۵۰، اسم المؤلف: یوسف بن الزکی عبدالرحمن أبو الحجاج ۱. أبو الربیع الزهرانی(سلیمان بن داوود العتکی)م۲۳۴ط۱۰ راوی بخاری و مسلم ۳.عمار بن محمد ثوری م۱۸۲ط۸ راوی مسلم ۴.سفیان ثوری ط۷ راوی بخاری و مسلم ۵.أبی الجحاف داود بن أبی عوف (داوود بن سوید)ط۶ قال بن معین وأبو زرعة وأبو داود والنسائی ثقة وذکره بن حبان فی الثقات قلت وزاد وقد قیل أنه داود بن عبد الرحمن بن شابور وقال إبراهیم الحربی مکی ثقة وذکر البیهقی فی المعرفة أن الشافعی قال هو من الثقات تهذیب التهذیب ج۳ ص۱۶۲، اسم المؤلف: أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی .عطیه بن سعد العوفی: ۴۶۱۶ عطیة بن سعد بن جنادة بضم الجیم بعدها نون خفیفة العوفی الجدلی بفتح الجیم والمهملة الکوفی أبو الحسن صدوق... تقریب التهذیب ج۱ ص۳۹۳، اسم المؤلف: أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی وَقَال عَباس الدُّورِیُّ (۳) ، عن یحیى بن مَعِین : صالح... وَقَال أبو أحمد بن عدی (۵) : وقد روى عنه جماعة من الثقات تهذیب الکمال ج۲۰ ص۱۴۷، اسم المؤلف: یوسف بن الزکی عبدالرحمن أبو الحجاج المزی عطیة بن سعد بن جنادة العوفی .... وکان ثقة إن شاء الله وله أحادیث صالحة ومن الناس من لا یحتج به طبقات ابن سعد ج۶ ص۳۰۴، اسم المؤلف: محمد بن سعد بن منیع أبو عبدالله البصری الزهری ملا علی قاری وی را از بزرگان تابعی میداند: ذکر إسناده عن عطیة بن سعد العوفی ، وهو من أجلاء التابعین. شرح مسند أبی حنیفة ، اسم المؤلف: الملا علی القاری ، علی بن سلطان محمد (المتوفى : ۱۰۱۴هـ) الوفاة: ۱۰۱۴ البانی روایت وی را صحیح و در جای دیگر هم حسن و معتبر میداند: ۹۶ - حدثنا علی بن محمد . حدثنا وعمرو بن عبد الله قالا حدثنا وکیع . حدثنا الأعمش عن عطیة بن سعد عن أبی سعید الخدری قال : - قال رسول الله صلى الله علیه و سلم ( أن اهل الدرجات العلى یراهم من أسفل منهم کما یرى الکوکب الطالع فی الافق من آفاق السماء . وإن أبا بکر وعمر منهم . وأنعما ) [ ش ( من أسفل منهم ) " من " موصولة " وأسفل " منصوب على الظرفیة أی الذین هم فی مکان أسفل من مکانهم . ( وأنعما ) من " أنغم " إذا زاد . أی زادا على الرتبة والمنزلة أو من " أنعم " إذا دخل فی النعیم ] . قال الشیخ الألبانی : صحیح سنن ابن ماجه - باقی + ألبانی - (ج ۱ / ص ۳۷) ۷۹ - ( صحیح ) ۹۳ - حدثنا علی بن محمد وعمرو بن عبد الله قالا حدثنا وکیع حدثنا الأعمش عن عطیة بن سعد عن أبی سعید الخدری قال قال رسول الله صلى الله علیه و سلم إن أهل الدرجات العلى یراهم من أسفل منهم کما یرى الکوکب الطالع فی الأفق من آفاق السماء وإن أبا بکر وعمر منهم وأنعما * ( صحیح ) الروض النضیر ۹۷۰ صحیح ابن ماجة - (ج ۱ / ص ۲۳)
۳۹۸۰ - حَدَّثَنَا النُّفَیْلِىُّ حَدَّثَنَا زُهَیْرٌ حَدَّثَنَا فُضَیْلُ بْنُ مَرْزُوقٍ عَنْ عَطِیَّةَ بْنِ سَعْدٍ الْعَوْفِىِّ قَالَ قَرَأْتُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ (اللَّهُ الَّذِى خَلَقَکُمْ مِنْ ضَعْفٍ) فَقَالَ (مِنْ ضُعْفٍ) قَرَأْتُهَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- کَمَا قَرَأْتَهَا عَلَىَّ فَأَخَذَ عَلَىَّ کَمَا أَخَذْتُ عَلَیْکَ.قال البانی حسن سنن أبى داود - م - (ج ۴ / ص ۵۷)
شرح مسند أبی حنیفة ج ۱ ص ۲۹۲ هیثمی هم اعتراف میکند به اینکه عده ای وی را ثقه میدانند رواه أحمد وفیه عطیة بن سعد وفیه کلام کثیر وقد وثق... مجمع الزوائد ج ۳ ص ۱۸۰، اسم المؤلف: علی بن أبی بکر الهیثمی الوفاة: ۸۰۷
حاکم و ذهبی هم روایت عطیه را تصحیح کردند ۷۸۹۹ - أخبرنا عبد الله بن الحسین بمرو ثنا الحارث بن أبی أسامة ثنا هاشم بن القاسم ثنا أبو عقیل عبد الله بن عقیل الثقفی عن ربیعة بن یزید و عطیة بن قیس عن عطیة بن سعد رضی الله عنه و کان من أصحاب رسول الله صلى الله علیه و سلم أنه قال : قال رسول الله صلى الله علیه و سلم : إن الرجل لا یکون من المتقین حتى یدع مالا بأس به حذرا لما به بأس هذا حدیث صحیح الإسناد و لم یخرجاه تعلیق الذهبی قی التلخیص : صحیح المستدرک على الصحیحین للحاکم مع تعلیقات الذهبی فی التلخیص - (ج ۴ / ص ۳۵۵)
بیهقی هم روایت عطیه را توثیق کرده است ۱۴۶۲۷ أخبرنا أبو عبد الله الحافظ أنا أبو الحسین محمد بن أحمد بن تمیم الأصم القنطری ببغداد أنا أبو جعفر محمد بن سعد بن محمد بن الحسن بن عطیة بن سعد العوفی قال حدثنی أبی قال نا الحسین بن الحسن بن عطیة عن أبیه عن جده عن أبی سعید قال أرادت أختی أن تختلع من زوجها فأتت النبی صلى الله علیه وسلم مع زوجها فذکرت له ذلک فقال لها رسول الله صلى الله علیه وسلم تردین علیه حدیقته ویطلقک قالت نعم وأزیده فقال لها الثانیة تردین علیه حدیقته ویطلقک قالت نعم وأزیده فقال لها الثالثة قالت نعم وأزیده فخلعها فردت علیه حدیقته وزادته وکذلک رواه الحسن بن عمارة عن عطیة والحدیث المرسل أصح سنن البیهقی الکبرى ج ۷ ص ۳۱۴، اسم المؤلف: أحمد بن الحسین بن علی بن موسى أبو بکر البیهقی الوفاة: ۴۵۸ ابن خزیمه هم وی را ثقه میداندو از وی در کتاب صحیح خود روایت نقل کرده است ۱۲۵۴ - وقد روى الکوفیون أعجوبة عن ابن عمر إنی خائف أن لا تجوز روایتها إلا تبین علتها لا إنها أعجوبة فی المتن إلا أنها أعجوبة فی الإسناد فی هذه القصة رووا عن نافع و عطیة بن سعد العوفی عن ابن عمر قال : صلیت مع النبی صلى الله علیه و سلم فی الحضر والسفر فصلیت معه فی الحضر الظهر أربع رکعات وبعدها رکعتین والعصر أربع رکعات لیس بعدها شیء والمغرب ثلاثا وبعدها رکعتین والعشاء أربعا وبعدها رکعتین والغداة رکعتین وقبلها رکعتین وصلیت معه فی السفر الظهر رکعتین وبعدها رکعتین والعصر رکعتین ولیس بعدها شیء والمغرب ثلاثا وبعدها رکعتین وقال هی وتر النهار لا ینقص فی حضر ولا سفر والعشاء رکعتین وبعدها رکعتین والغداة رکعتین وقبلها رکعتین صحیح ابن خزیمة - (ج ۲ / ص ۲۴۴) روایت سوم: ابو یعلی حنبلی، در مسند خود و ابن عساکر در تاریخ مدیه دمشق با سند صحیح نقل کرده‌اند که رسول خدا۹ صراحتا به ام سلمه می‌فرماید که تو جزء «اهل البیت» نیستی: حدثنا محمد بن إسماعیل بن أبی سمینة حدثنا عبد الله بن داود عن فضیل عن عطیة عن أبی سعید عن أم سلمة أن النبی صلى الله علیه وسلم غطى على علی وفاطمة وحسن وحسین کساء ثم قال: هولاء أهل بیتی إلیک لا إلى النار قالت أم سلمة: فقلت: یا رسول الله وأنا منهم؟ قال: لا وأنت على خیر. ابوسعید خدری از ام سلمه نقل کرده است که رسول خدا۹ عبا را بر سر علی، فاطمه، حسن و حسینo کشید و سپس فرمود: خدایا اینها اهل بیت من هستند، آن‌ها به سوی تو است نه به سوی آتش. ام سلمه گفت: من گفتم: ای رسول خدا ! من نیز جزء آن‌ها هستیم؟ فرمود: خیر، ولی تو نیز خوب هستی. (أبو یعلی الموصلی التمیمی، أحمد بن علی بن المثنی (متوفاى۳۰۷ هـ)، مسند أبی یعلی، ج۱۲، ص۳۱۳، ح۶۸۸۸ابن عساکر الدمشقی الشافعی، أبی القاسم علی بن الحسن إبن هبة الله بن عبد الله،(متوفاى۵۷۱هـ)، تاریخ مدینة دمشق وذکر فضلها وتسمیة من حلها من الأماثل، ج۱۳، ص۲۰۶ بررسی سندی: ۱.محمدبن اسماعیل بصری م۲۳۰ ط۱۰: راوی بخاری ۲. عبدالله بن داوود الحزیبیم۲۱۳ط۹: راوی بخاری ۳.الفضیل بن غزوان الضبی م۱۴۱ ط۷: راوی بخاری و مسلم بقیه سند هم در سند قبلی بررسی شد. و ده ها روایت متعدد که اثبات می کند این آیه در شان خمسه طیبه نازل شده است. موفق باشید گروه پاسخ به شبهات | ||