گفته می‌شود طبری و ابن أبی حاتم در تفسیرشان میگویند آیه ولایت در شأن امیرالمؤمنین نازل شده است و ابن تیمیه این دو تفسیر را تأیید میکند؛ اما روایت طبری ضعیف است، روایت ابن ابی حاتم هم در تفسیر طبری بود که این روایت هم ضعیف است علاوه بر ضعف سند این نظر شخصی عتبه است؛ چون عتبه خودش شاهد شأن نزول آیه نبوده است و ذکر هم نکرده که از چه کسی شنیده است.
با سلام دوست گرامی
شیعیان بنا بر مبانی علم رجال اهل سنت استناد می‌کنند که این آیه در شان حضرت علی(ع) نازل شده است و ادله را به صورت اختصار می‌نویسم:
دلیل اول: اجماع علمای اهل سنت در شأن نزول این آیه در باره حضرت علی (ع)
قاضی عضد الدین ایجی از علمای اهل سنت ذیل این آیه به اجماع علمای تفسیر اهل سنت، در اثبات شأن نزول این آیه در باره امیر مؤمنان (ع) تصریح میکند :
« وأجمع أئمّة التفسیر أنّ المراد علی .»؛ یعنی پیشوایان از مفسران اجماع دارند که مراد از آیه، حضرت علی علیه السلام است.
و ایشان بعد از نقل اجماع در قبول و رد آن هیچ اظهار نظر نکرده است.
الإیجی ، عضد الدین عبد الرحمن بن أحمد الوفاة: ۷۵۶هـ ، کتاب المواقف ، ج ۳ ، ص ۶۰۱ ، دار النشر : دار الجیل - لبنان - بیروت - ۱۴۱۷هـ - ۱۹۹۷م ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : عبدالرحمن عمیرة.
سعد الدین تفتازانی در این باره می نویسد :
نزلت باتفاق المفسرین فی علی بن أبی طالب رضی الله عنه حین أعطى السائل خاتمه وهو راکع فی صلاته وکلمة إنما للحصر بشهادة النقل والاستعمال.
این آیه ، به اتفاق مفسران در حق علی بن أبی طالب (علیه السلام) بعد از آن که در حال رکوع نماز به سائل انگشتر داد نازل شده است. ...
التفتازانی ، سعد الدین مسعود بن عمر بن عبد الله ( الوفاة: ۷۹۱هـ)، ج ۲ ص ۲۸۸، شرح المقاصد فی علم الکلام ، دار النشر : دار المعارف النعمانیة - باکستان - ۱۴۰۱هـ - ۱۹۸۱م ، الطبعة : الأولى .
این دو تن از شخصیت‌های کم نظیر اهل سنت اجماع مفسرین را نقل می‌کنند ولی هیچ مطلبی در رد وقبول آن بیان نمی‌کنند و این نشانگر این است که مضمون اجماع برای آنان ثابت بوده است ،
شهاب الدین آلوسی در تفسیر خود میگوید :
وغالب الأخباریین على أنها نزلت فى على کرم الله تعالى وجهه .
اکثر محدثان بر این عقیده هستند که این آیه در باره علی علیه السلام نازل شده است.
الآلوسى البغدادی، العلامة أبى الفضل شهاب الدین السید محمود (متوفای۱۲۷۰هـ)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، ج ۶ ص ۱۶۷ ، ناشر: دار إحیاء التراث العربى – بیروت.
و در جای دیگر تعبیر به «معظم المحدثین» دارد و میگوید :
« إنما ولیکم الله ورسوله ... والآیة عند معظم المحدثین نزلت فى علی کرم الله تعالى وجهه ».
الآلوسى البغدادی، العلامة أبى الفضل شهاب الدین السید محمود (متوفای۱۲۷۰هـ)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، ج ۶ ص ۹۳ ، ناشر: دار إحیاء التراث العربى – بیروت.
دلیل دوم: تواتر روایت شان نزول آیه در رابطه با حضرت علی (ع)
باز هم قاعده رجالی دیگری اهل سنت دارد که اگر یک روایت از چهار نفر صحابه نقل شده باشد، متواتر است و این تعداد نفرات تا هشت نفر هم ذکر شده است.
ابن حزم بعد نقل حدیث: «لا تبیعوا الماء» میگوید:
عن أربعة من الأصحاب: فهؤلاء أربعة من الصحابة رضی اللّه عنهم ، فهو نقل تواتر لا تحلّ مخالفته.
ابن حزم بعد از نقل روایت «آب را نفروشید» می گوید از چهار نفر از صحابه نقل شده متواتر است و مخالفت کردن با آن جایز نیست.
المحلّى: ۲/۱۳۵، مسألة ۲۴۱ کتاب التیمم، باب ولیس على من لا ماء معه أن یشتریه للوضوء، و۹/۷، مسألة ۱۵۱۱، کتاب البیوع، باب لا یحلّ بیع الماء بوجه.
ابن حزم در کتاب دیگرش روایتی را که از طریق سه صحابه نقل شده، متواتر می‌داند و می‌نویسد:
أن الأئمة من قریش وعلى أن الإمامة فی قریش وهذه روایة جاءت مجیء التواتر ورواها أنس بن مالک وعبد الله ابن عمر بن الخطاب ومعویة
روایت «الائمه من قریش و «الامامه فی قریش» متواتر است. این روایت را انس بن مالک و عبد الله بن عمر و معاویه نقل کرده اند.
الفصل فی الملل ج ۴، ص ۷۴، علی بن أحمد بن سعید بن حزم الطاهری أبو محمد الوفاة: ۵۴۸ ، دار النشر : مکتبة الخانجی - القاهرة
ابن حجر هیثمی روایتی را که از هشت نفر نقل شده، متواتر می‌داند و می‌نویسد:
اعلم أن هذا الحدیث متواتر فإنه ورد من حدیث عائشة وابن مسعود وابن عباس وابن عمر وعبد الله بن زمعة وأبی سعید وعلی بن أبی طالب وحفصة .
بدان که این حدیث متواتر است زیرا از طریق عایشه، ابن مسعود، ابن عباس ، ابن عمر و عبدلله بن زمعه و ابی سعید و علی بن ابی طالب و حفصه آمده است.
الصواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة ، ج ۱ ص ۵۹ - ۶۰ ، اسم المؤلف: أبو العباس أحمد بن محمد بن علی ابن حجر الهیثمی الوفاة: ۹۷۳هـ ، دار النشر : مؤسسة الرسالة - لبنان - ۱۴۱۷هـ - ۱۹۹۷م ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : عبد الرحمن بن عبد الله الترکی - کامل محمد الخراط
با توجه به این قاعده، اگر روایتی از طریق سه، چهار و یا هشت نفر نقل شده باشد، متواتر باشد، روایاتی که شأن نزول آیه ولایت را برای امیر مؤمنان علیه السلام نقل کرده اند،بیش از ده نفر هستند و قطعا متواتر می‌شود و اگر کسی صحبت از ضعف سند بکند، روشن است که سوادی ندارد.
نقل روایت شأن نزول از طریق صحابه
روایاتی که بیانگر شأن نزول آیه ولایت در باره امیر مؤمنان علیه السلام هستند، از طریق صحابه رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل شده است که به اسامی چند تن آنها اشاره می‌کنیم:
۱-حضرت علی(ع)
وأخرج أبو الشیخ وابن مردویه عن علی بن أبی طالب قال « نزلت هذه الآیة على رسول الله صلى الله علیه وسلم فی بیته { إنما ولیکم الله ورسوله والذین } إلى آخر الآیة . فخرج رسول الله صلى الله علیه وسلم فدخل المسجد ، جاء والناس یصلون بین راکع وساجد وقائم یصلی ، فإذا سائل فقال : یا سائل ، هل أعطاک أحد شیئاً؟ قال : لا ، إلا ذاک الراکع - لعلی بن أبی طالب - أعطانی خاتمه
الدر المنثور فی التأویل بالمأثور المؤلف : عبد الرحمن بن أبی بکر، جلال الدین السیوطی (المتوفى : ۹۱۱هـ)- (ج ۳ / ص ۴۰۴)
۲- ابن عباس
وأخرج عبد الرزاق وعبد بن حمید وابن جریر وأبو الشیخ وابن مردویه عن ابن عباس فی قوله { إنما ولیکم الله ورسوله . . . } الآیة . قال : نزلت فی علی بن أبی طالب .
الدر المنثور فی التأویل بالمأثور المؤلف : عبد الرحمن بن أبی بکر، جلال الدین السیوطی (المتوفى : ۹۱۱هـ)- (ج ۳ / ص ۴۰۴)
۳-عمار بن یاسر
وأخرج الطبرانی فی الأوسط وابن مردویه عن عمار بن یاسر قال « وقف بعلی سائل وهو راکع فی صلاة تطوّع ، فنزع خاتمه فأعطاه السائل ، فأتى رسول الله صلى الله علیه وسلم فاعلمه ذلک ، فنزلت على النبی صلى الله علیه وسلم هذه الآیة { إنما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة ویؤتون الزکاة وهم راکعون } فقرأ رسول الله صلى الله علیه وسلم على أصحابه ، ثم قال : من کنت مولاه فعلی مولاه ، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه » .
الدر المنثور فی التأویل بالمأثور المؤلف : عبد الرحمن بن أبی بکر، جلال الدین السیوطی (المتوفى : ۹۱۱هـ)- (ج ۳ / ص ۴۰۴)
۴-ابی رافع
وأخرج الطبرانی وابن مردویه وأبو نعیم عن أبی رافع قال « دخلت على رسول الله صلى الله علیه وسلم وهو نائم یوحى إلیه ، فإذا حیة فی جانب البیت ، فکرهت أن أبیت علیها ، فأوقظ النبی صلى الله علیه وسلم ، وخفت أن یکون یوحى إلیه ، فاضطجعت بین الحیة وبین النبی صلى الله علیه وسلم ، لئن کان منها سوء کان فیَّ دونه ، فمکثت ساعة فاستیقظ النبی صلى الله علیه وسلم وهو یقول { إنما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة ویؤتون الزکاة وهم راکعون } الحمد لله الذی أتمَّ لعلی نعمه ، وهیأ لعلی بفضل الله ایاه
ا الدر المنثور فی التأویل بالمأثور المؤلف : عبد الرحمن بن أبی بکر، جلال الدین السیوطی (المتوفى : ۹۱۱هـ)- (ج ۳ / ص ۴۰۵)
۵-عبدالله بن سلام
۶۵۱۵ - () عبد الله بن سلام - رضی الله عنه - :قال : أتیتُ رسولَ الله -صلى الله علیه وسلم- ، ورَهْط من قومی، فقلنا : إِن قومنا حَادُّونَا لما صدَّقْنا الله ورسوله، وأقسموا لا یُکلِّمونا، فأنزل الله تعالى : {إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَرَسُولُهُ والَّذِینَ آمَنُوا} [المائدة: ۵۵] ثم أَذَّن بلال لصلاة الظهر ، فقام الناس یُصَلُّون، فمن بین ساجد وراکع وسائل، إِذا سائل یسأل ، فأعْطاه علیّ خاتَمه ، وهو راکع ، فأخبر السائلُ رسولَ الله -صلى الله علیه وسلم- ، فقرأ علینا رسولُ الله -صلى الله علیه وسلم- : «{إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَرَسُولُهُ والَّذِینَ آمَنُوا ، الَّذِینَ یُقیمون الصلاةَ ، ویُؤْتُونَ الزَّکاةَ، وهم رَاکِعُونَ.
جامع الأصول فی أحادیث الرسول - (ج ۸ / ص ۶۶۴) المؤلف : مجد الدین أبو السعادات المبارک بن محمد الجزری ابن الأثیر (المتوفى : ۶۰۶هـ)
ذخائر العقبى - (ج ۱ / ص ۱۰۲) احمد بن عبدالله الطبری
۶-حسّان بن ثابت
هذه الآیة فانشأ حسان رضى الله تعالى عنه یقول : أبا حسن تفدیک نفسى ومهجتى وکل بطىء فى الهدى ومسارع أیذهب مدیحک المحبر ضائعا وما المدح فى جنب الاله بضائع فأنت الذى أعطیت إذ کنت راکعا زکاة فدتک النفس یاخیر راکع فأنزل فیک الله خیر ولایة...
روح المعانی - (ج ۶ / ص ۱۶۷) المؤلف : محمود الألوسی أبو الفضل
۵-انس بن مالک
أخبرنی الحاکم الوالد، ومحمد بن القاسم أن عمر بن أحمد بن عثمان الواعظ أخبرهم: أن محمد بن أحمد بن أیوب بن الصلت المقرئ حدثهم قال: حدثنا أحمد بن إسحاق - وکان ثقة قال: حدثنا أبو أحمد زکریا بن دوید بن محمد بن الاشعث بن قیس الکندی: قال: حدثنا حمید الطویل عن أنس قال: خرج النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) إلى صلاة الظهر فإذا هو بعلی یرکع ویسجد، وإذا بسائل یسأل فأوجع قلب علی کلام السائل فأومأ بیده الیمنى إلى خلف ظهره فدنا السائل منه فسل خاتمه عن إصبعه فأنزل الله فیه آیة من القرآن وانصرف علی إلى المنزل فبعث النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) إلیه فأحضره فقال: أی شئ عملت یومک هذا بینک وبین الله تعالى ؟ فأخبره فقال له: هنیئا لک یا [ أ ] با الحسن قد أنزل الله فیک آیة من القرآن: (إنما ولیکم الله ورسوله) الایة
شواهد التنزیل (ج۱ / ص۲۱۵)
۶. جابر بن عبدالله
حدثنا الحاکم أبو عبد الله الحافظ غیر مرة قال: أخبرنا أبو بکر محمد بن جعفر بن یزید الادمی القارئ ببغداد قال: حدثنا أحمد بن موسى بن یزید الشطوی حدثنا إبراهیم بن إبراهیم هو أبو إسحاق الکوفی قال: حدثنا إبراهیم بن الحسن التغلبی قال: حدثنا یحیی بن یعلى، عن عبید الله بن موسى، عن أبی الزبیر: عن جابر قال: جاء عبد الله بن سلام وأناس معه یشکون إلى رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) مجانبة الناس إیاهم منذ أسلموا فقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): ابتغوا إلی سائلا. فدخلنا المسجد فوجدنا فیه مسکینا فأتینا [ به ] النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) فسأله هل أعطاک أحد شیئا ؟ قال: نعم مررت برجل یصلی فأعطانی خاتمه قال اذهب فأرهم إیاه [ قال حابر ] فأنطلقنا وعلی قائم یصلى قال: هو هذا فرجعنا وقد نزلت هذه الایة: (إنما ولیکم الله ورسوله) الایة
شواهد التنزیل (ج۱ / ص۲۲۵)
۷-أبو ذر الغفاری
.. أیها الناس من عرفنی فقد عرفنی ومن لم یعرفنی فأنا جندب بن جنادة البدری أبو ذر الغفاری سمعت النبی (صلى الله عنیه وآله وسلم) بهاتین وإلا فصمتا، ورأیته بهاتین وإلا فعمیتا وهو یقول: علی قائد البررة وقاتل الکفرة، منصور من نصره ومخذول من خذله. أ ما إنی صلیت مع رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) یوما من الایام صلاة الظهر فسأل سائل فی المسجد فلم یعطه أحد، فرفع السائل یده إلى السماء وقال: اللهم اشهد أنی سألت فی مسجد رسول الله فلم یعطنی أحد شیئا. وکان علی راکعا فأومى إلیه بحنصره الیمنى - وکان یتختم فیها - فأقبل السائل حتى أخذ الخاتم من، خنصره، وذلک بعین النبی فلما فرغ النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) من صلاته رفع رأسه إلى السماء وقال: اللهم إن أخی موسى سألک فقال: رب اشرح لی صدری ویسر لی أمری واحلل عقدة من لسانی یفقهوا قولی واجعل لی وزیرا من أهلی هارون أخی أشدد به أزری وأشرکه فی أمری فانزلت علیه قرآنا ناطقا: (سنشد عضدک بأخیک) اللهم وأنا محمد نبیک وصفیک اللهم فاشرح لی صدری ویسر لی أمری واجعل لی وزیرا من أهلی علیا أخی أشدد به أزری
شواهد التنزیل (ج۱ / ص۲۳۰)
۸-المقداد بن الاسود
۲۳۴ - أخبرنا أبو عثمان سعید بن محمد الحیری قال: حدثنا أبو بکر محمد بن أحمد المدینی قال: حدثنا الحسن بن إسماعیل، قال: حدثنا عبد الرحمان بن إبراهیم الفهری قال: حدثنی أبی عن علی بن صدقة عن هلال: عن المقداد بن الاسود الکندی قال: کنا جلوسا بین یدی رسول الله إذ جاء أعرابی بدوی متنکب على قوسه. وساق الحدیث بطوله حتى قال: وعلی بن أبی طالب قائم یصلی فی وسط المسجد رکعات بین الظهر والعصر فناوله خاتمه فقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): بخ بخ بخ وجبت الغرفات. فأنشأ الاعرابی یقول: یاولی المؤمنین کلهم * * وسید الاوصیاء من آدم قد فزت بالنفل یا أبا حسن * * إذ جادت الکف منک بالخاتم فالجود فرع وأنت مغرسه * * وأنتم سادة لذا العالم فعندها هبط جبرئیل بالایة: (إنما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین) الایة
شواهد التنزیل (ج۱ / ص۲۲۸)
با در نظر داشت راویان این روایات، تواتر روایت بر مبنای قاعده فوق از نظر اهل سنت ثابت است و نیازی به بررسی سندی ندارد
البانی که به وی بخاری دوران میگویند چنین گفته است:
ولا یشترط فی الحدیث المتواتر سلامة طرقه من الضعف، لأن ثبوته إنما هو بمجموعها، لا بالفرد منها.
در حدیث متواتر، سالم بودن طرق آن از ضعف، شرط نیست؛ چرا که اثبات روایت با نظر به مجموع طرق آن است، نه با نظر به تک تک طرق.
ألبانی، محمد ناصر (متوفاى۱۴۲۰هـ)، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، ج۶ ص ۹۵، تحقیق: إشراف: زهیر الشاویش، ناشر: المکتب الإسلامی - بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة، ۱۴۰۵ - ۱۹۸۵ م.
پس ما در این دو قسمت هم اجماعی بودن و هم متواتر بودن این مطلب را ثابت کردیم.
طبق مبانی رجال اهل سنت و حتی وهابیون وقتی در یک امری اجماع صورت گرفت یا اینکه ثابت شد روایتی متواتر است اصلا احتیاج به بررسی سند نیست و حتی ابن تیمیه تصریح کرده هر کسی روایت متواتر و اجماع را منکر شود این شخص کافر است:
وأما من أنکر ما ثبت بالتواتر والإجماع فهوکافر
اگر کسی روایت متواتر و اجماع را رد کند این شخص کافر است
کتب ورسائل وفتاوى شیخ الإسلام ابن تیمیة ، اسم المؤلف: أحمد عبد الحلیم بن تیمیة الحرانی أبو العباس الوفاة: ۷۲۸ ، دار النشر : مکتبة ابن تیمیة ، الطبعة : الثانیة ، تحقیق : عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی ج ۱ ص ۱۰۹
دلیل سوم:
مشهور بودن شان نزول آیه در شان حضرت علی(ع)
در قسمت اول ما اجماعی بودن این امر را که این ایه در شان حضرت علی (ع) بود را ثابت کردیم و از این قسمت حد اقل چیزی که میتوان استدلال کرد مشهور بودن این مطلب است که این آیه در شان امیرالمومنین نازل شده است
طبق مبانی رجال اهل سنت اگر امری مشهور شد و به شهرت رسید برای قبولی آن احتیاج به سند نیست و شهرت آن امر کفایت میکند.
ابن عبد البر در رابطه با روایتی بحث میکند و بعد برای اثبات حجت بودن روایت چنین میگوید:
وهذا أیضا محفوظ معروف مشهور عن النبی صلى الله علیه وسلم عند أهل العلم شهرة یکاد یستغنی بها عن الإسناد.
همچنین این حفظ شده و شناخته شده و مشهور است از پیامبر نزد اهل علم از نظر شهرت که نزدیک است که بی نیاز شود روایت به وسیله شهرت از سند.
التمهید لما فی الموطأ من المعانی والأسانید ج ۲۴ ص ۳۳۱ ، اسم المؤلف: أبو عمر یوسف بن عبد الله بن عبد البر النمری الوفاة: ۴۶۳ ، دار النشر : وزارة عموم الأوقاف والشؤون الإسلامیة - المغرب - ۱۳۸۷ ، تحقیق : مصطفى بن أحمد العلوی ,محمد عبد الکبیر البکری
دلیل چهارم
کثرت طرق برای حجت بودن روایت کفایت میکند
طبق مبانی علم رجال اهل سنت و حتی وهابیت روایتی که از چند طریق نقل شده باشد ولو اینکه هیچ سند صحیح هم نداشته باشد خود این کثرت طرق کفیات میکند برای صحیح بودن و حجت بودن روایت.
قال أحمد بن الصدیق المغربی: فإن قیل : قد تقرر فی علم الحدیث إنّ الضعیف إذا تعدّدت طرقه إنّما یرتقی إلى درجة الحسن ولا یبلغ رتبة الصحیح ، وقد قال النووی فی کلامه على بعض الاحادیث : وهذه وإن کانت أسانید مفرداتها ضعیفة فمجموعها یقوی بعضه بعضا ویصیر الحدیث حسنا ویحتج به، وسبقه إلى ذلک البیهقی وغیره .
احمد بن صدیق مغربی می گوید: اگر گفته شود که در علم حدیث آمده است که اگر روایت ضعیفی دارای طرق متعدد باشد به درجه حسن می رسد و به درجه صحیح نمی رسد، نووی در سخنش در مورد برخی از احادیث می گوید: این روایت گرچه سند تک تک آنها ضعیف است ولی مجموع آنها همدیگر را تقویت می کنند و حدیث حسن می شود و قابل احتجاج است بیهقی قبل از این چنین اعتقادی داشته است.
فتح الملک العلى أحمد بن الصدیق المغربی ص ۶۲.
شوکانی هم چنین میگوید:
قال الشوکانی: وعن أبی سعید أن النبی ( ص ) قال : إذا جاء أحدکم المسجد فلیقلب نعلیه ولینظر فیهما فإن رأى خبثا فلیمسحه بالارض ثم لیصل فیهما وعند الدارقطنی من حدیث ابن عباس وإسناده ضعیف . وعند الدارقطنی أیضا من حدیث عبد اللّه بن الشخیر وإسناده ضعیف أیضا . وعند البزار من حدیث أبی هریرة وإسناده ضعیف معلول ، وهذه الروایات یقوی بعضها بعضا فتنتهض للاحتجاج بها.
شوکانی می گوید: از ابی سعید خدری روایت شده که رسول الله ص فرمود: هر کس از شما به مسجد می آید باید کفشهایش را بر گرداند و به داخل آنها نگاه کند اگر درون آنها کثافت یا نجاستی دید به زمین بکشد سپس در آن نماز بخواند دارقطنی از ابن عباس چنین روایتی نقل کرده و سندش ضعیف است و او از عبدالله بن شخیر هم روایتی آورده آن هم سندش ضعیف است و بزار از ابی هریره چنین روایتی آورده ولی سند آن هم ضعیف است این روایات برخی برخی دیگر را تقویت می کنند تا قابل احتجاج باشند.
نیل الأوطار: ۱/۵۴.
حتی ابن تیمیه تصریح به این میکند که روایتی اگر از سه طریق نقل شده باشد که هر سه طریق آن از طرف یک عده فاجر و فاسق هم رسیده باشد به دلیل همین که از سه طریق نقل شده حجت هستند
فَإِنَّ تَعَدُّدَ الطُّرُقِ وَکَثْرَتَهَا یُقَوِّی بَعْضَهَا بَعْضًا حَتَّى قَدْ یَحْصُلُ الْعِلْمُ بِهَا وَلَوْ کَانَ النَّاقِلُونَ فُجَّارًا فُسَّاقًا
مجموع الفتاوى - (ج ۱۸ / ص ۲۶) المؤلف : تقی الدین أبو العباس أحمد بن عبد الحلیم بن تیمیة الحرانی (المتوفى : ۷۲۸هـ) المحقق : أنور الباز - عامر الجزارالناشر : دار الوفاءالطبعة : الثالثة ، ۱۴۲۶ هـ / ۲۰۰۵ م
و آنچه که ثابت است در شان نزول این آیه که روایت های متعددی با طرق مختلف رسیده است که این آیه درباره حضرت علی (ع) نازل شده است و خود شما هم در سوالتان به این نکته اشاره کرده اید که شخص وهابی چند روایت را آورده و آنها را تضعیف کرده است پس حتی اگر تضعیفات هم صحیح باشد باز هم طبق مبانی رجال اهل سنت باید شان نزول این آیه را در رابطه با حضرت علی (ع) بپذیرد و سیوطی یکی از علمای اهل سنت هم به همین مطلب درباره همین آیه اشاره کرده است
سیوطی، محدث ، مفسر و ادیب مشهور اهل سنت در باره این آیه می‌نویسد :
قوله تعالى «إنما ولیکم الله» الآیة أخرج الطبرانی فی الأوسط بسند فیه مجاهیل عن عمار بن یاسر قال وقف على علی بن أبی طالب سائل وهو راکع فی تطوع فنزع خاتمه فأعطاه السائل فنزلت «إنما ولیکم الله ورسوله» الآیة وله شاهد قال عبد الرازق حدثنا عبد الوهاب بن مجاهد عن أبیه عن ابن عباس «إنما ولیکم الله ورسوله» الآیة قال نزلت فی علی بن أبی طالب وروى ابن مردویه عن وجه آخر عن ابن عباس مثله وأخرج أیضا عن علی مثله وأخرج ابن جریر عن مجاهد وابن أبی حاتم عن سلمة بن کهیل مثله فهذه شواهد یقوی بعضها بعضا.»
السیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر جلال الدین (متوفای۹۱۱هـ)، لباب النقول ، ج ۱ ص ۹۳ ، دار النشر : دار إحیاء العلوم – بیروت.
دلیل پنچم
روایت صحیح از کتب اهل سنت در رابطه با شان نزول آیه درباره حضرت علی(ع)
هر چند پاسخ هایی را که قبل از این بیان کردیم دیگر جایی برای سخن کسانی که این روایات را تضعیف می‌کنند، باقی نمی ماند اما برای این که در این قسمت بازهم شبهه ای باقی نماند، یک روایت این موضوع را تصحیح می‌کنیم:
ابن ابی حاتم می‌نویسد:
۶۵۵۱ حدثنا أبو سعید الاشج ثنا الفضل بن دکین أبو نعیم الاحوال ، ثنا موسى بن قیس الحضرمی عن سلمة بن کهیل قال : تصدق علی بخاتمه وهو راکع فنزلت انما ولیکم الله ورسوله والذین امنوا الذین یقیمون الصلاة ویؤتون الزکاة وهم راکعون
سلمه بن کهیل میگوید: علی علیه السلام انگشترش را در حال رکوع صدقه داد پس از آن این آیه نازل شد: همانا ولی شما خدا، پیامبرش و کسی است که ایمان آورده و نماز بر پا میدارد و درحال رکوع زکات می‌دهد.
تفسیر ابن أبی حاتم ج ۴ ص ۱۱۶۲ اسم المؤلف: عبد الرحمن بن محمد بن إدریس الرازی الوفاة: ۳۲۷ ،
بررسی سندی:
أبو سعید الاشج (عبدالله بن سعید کندی)
این شخص از راویان بخاری و مسلم است و موثق است:
۳۳۵۴ عبد الله بن سعید بن حصین الکندی أبو سعید الأشج الکوفی ثقة من صغار العاشرة مات سنة سبع وخمسین ع
تقریب التهذیب ج۱ ص۳۰۵، اسم المؤلف: أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی ، دار النشر : دار الرشید - سوریا - ۱۴۰۶ - ۱۹۸۶ ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : محمد عوامة
فضل بن عمرو بن حماد بن زهیر
وی نیز راویان بخاری و مسلم و مورد قبول اهل سنت است:
۱۳۸۶ أبو نعیم الفضل بن دکین الملائی مولى طلحة بن عبید الله القرشی کان مولده سنة ثلاثین ومائة سمع الأعمش وغیره من التابعین ومات سنة ثمانی عشرة ومائتین وکان حافظا متقنا ثبتا
مشاهیر علماء الأمصار ج۱ ص۱۷۴ ، اسم المؤلف: محمد بن حبان بن أحمد أبو حاتم التمیمی البستی ، دار النشر : دار الکتب العلمیة - بیروت - - ۱۹۵۹ ، تحقیق : م. فلایشهمر
موسی بن قیس الحضرمی
این شخص را ذهبی و یحیی بن معین توثیق کرده اند:
۵۷۲۶ موسى بن قیس الحضرمی عصفور الجنة عن سلمة بن کهیل وعطیة العوفی وعنه أبو نعیم وخلاد بن یحیى ثقة شیعی
الکاشف ج۲ ص۳۰۷، اسم المؤلف: حمد بن أحمد أبو عبدالله الذهبی الدمشقی
وَقَال إسحاق بن منصور (۲) ، عن یحیى بن مَعِین : ثقة (۳).وَقَال أبو حاتم (۴) : لا بأس به.
تهذیب الکمال ج۲۹ ص۱۳۵، اسم المؤلف: یوسف بن الزکی عبدالرحمن أبو الحجاج المزی
۱۳۴۲ موسى بن قیس الصغیر لیس به بأس قاله یحیى وقال أحمد ما أعلم الا خیرا
تاریخ أسماء الثقات ج۱ ص۲۲۰، اسم المؤلف: عمر بن أحمد أبو حفص الواعظ ، دار النشر : الدار السلفیة - الکویت - ۱۴۰۴ - ۱۹۸۴ ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : صبحی السامرائی
سلمه بن کهیل:
او نیز از راویان بخاری و مسلم و ثقه است:
۲۰۴۶ سلمة بن کهیل أبو یحیى الحضرمی من علماء الکوفة رأى زید بن أرقم وروى عن أبی جحیفة وعلقمة وعنه سفیان وشعبة ثقة له مائتا حدیث وخمسون حدیثا مات ۱۲۱ ع
الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة ج۱ ص۴۵۴ ، اسم المؤلف: حمد بن أحمد أبو عبدالله الذهبی الدمشقی ، دار النشر : دار القبلة للثقافة الإسلامیة , مؤسسة علو - جدة - ۱۴۱۳ - ۱۹۹۲ ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : محمد عوامة
۲۵۰۸ سلمة بن کهیل الحضرمی أبو یحیى الکوفی ثقة من الرابعة ع
تقریب التهذیب ج۱ ص۲۴۸، اسم المؤلف: أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی ، دار النشر : دار الرشید - سوریا - ۱۴۰۶ - ۱۹۸۶ ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : محمد عوامة
در این رابطه روایت های صحیح دیگری هم هست که ما فقط برای نمونه این روایت را ذکر کردیم.
در نتیجه اگر کسی مثل این شخصی که شما ذکر کرده بودید یک و یا دو سند ضعیف پیدا کرده باشد دال بر ضعیف بودن سند های دیگر نمیباشد
موفق باشید گروه پاسخ به شبهات
| 
